Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Sinchsiz yopqichlarda
pastkam tayanch tirkagi bo‘lmaydi va ular to‘g‘ridan- 
to‘g‘ri o‘simlik ustiga yopiladi yoki ular uchun tuproqdan hosil qilingan o‘rkach 
(tuproq tupi) tayanch vazifasini bajarib, ular oralig‘iga o‘simlik eqiladi. O‘simlikni 
aynan o‘zini himoya qilishda engil, elastik va pishiq materialdan foydalanadi, 
o‘simlik o‘sishini hisobga olib uni tarang tortmasdan, halqobroq qilib yopiladi. 
Asalari changlatmaydigan ekinlar ustidan yopqich biroz sovuq kunlarda faqat ishlov 
berish vaqtida ochiladi, asalari yordamida changlanadiganlarda esa (qovoqdoshlar) 
tez-tez ochilib turiladi. 
Plyonkani ko‘tarib turish uchun tirgak vazifasini tuproqdan yasalgan to‘p yoki 
o‘rkachyopgichlarni uchta turi: jo‘yaklar (ikki chetlari tuproq ko‘tarmali), o‘rkach 
(bir tuproq ko‘tarmali) va ekish egatlar (chuqur, tuproq ko‘tarmasiz) keng 
foydalaniladi. 80 
sm
oraliqda egatlar olinganida asosini kengligi 20-25 
sm,
balandligi 15-20 
sm,
bo‘lgan ikki tuproq uyumi yasaladi. Tuproq ko‘tarmasi ustiga 

---

34 
plyonkaga tortilib yopiladi, ularni chetlari tuproq bilan bostiriladi. Yopilgan plyonka 
va tuproq sathi oralig‘ida 12-15 
sm
balandlikda bo‘shliq hosil bo‘ladi. Tuproq 
egatiga urug‘ yoki ko‘chat ekish mumkin. Egatlar orasida 40-50 
sm
kenglikda yo‘l 
qoldiriladi. 
O‘rkach maxsus agregat yordamida quyidagicha yasaladi, agregat asosini 
kengligi 38-40 
sm
balandligi 25 
sm
va cho‘qqisini kengligi 7-10 
sm
bo‘lgan tuproq 
ko‘tarmasini (valikni) tayyorlab bir yo‘la ko‘tarmaning har ikki tomoniga urug‘ 
ekadi, ularni ustiga plyonka yopib chetlarini tuproq bilan bostiradi. O‘rkach yon 
tomonlariga eqilgan o‘simliklar qatorlari orasidagi masofa - 50 
sm,
yonidagi 
o‘rkachlarga ekib hosil qilingan lentalar oralig‘idagi masofa esa 90 
sm
bo‘ladi.
O‘simlik o‘sib plyonkaga etgan vaqtda u boshqa agregat bilan yig‘ishtirib 
olinadi Ekish jo‘yaklari poliz ekinlari seyalkasi SBU-2-4A moslamalari yordamida 
asosining kengligi 17 
sm,
chuqurligi 15 
sm
li jo‘yak olib, bir yo‘la eni 30-35 
sm 
bo‘lgan plyonkani to‘shab chetlarini tuproq bilan bostirib ketadi. Nihollar hosil 
bo‘lganidan so‘ng plyonka har bir uyadagi o‘simlik ustidan but (X) shaklida kesib 
chiqiladi. Biroz vaqt o‘tganidan so‘ng o‘simliklar plyonka ostidan tashqariga 
chiqadi, ildiz bo‘yni atrofi tuproq bilan qumlanadi. Joyida qolgan plyonka mulcha 
vazifasini bajaradi.