Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Oqbosh karamni bevosita ko’chatsiz urug’dan o’stirish. 
Karamni 
urug’dan ekishda ko’chat yetishtiriladigan joy bo’shaydi, urug’ begona 
o’tlardan toza yerlarga ekilganda esa mehnat sarfi ancha tejaladi va mahsulot 
tannarxi arzonlashadi. Bevosita urug’dan o’sgan karamning ildizi baquvvat 
bo’ladi, yerga chuqur kiradi, bu esa o’simlikning oziq va suv bilan 
tahminlanishini yaxshilaydi. 
Tupbargdan chiqqan dag’al, qattiq barglar, o’simlikni karam shirasi,
karam kuyasi, garmsel va qora sovuqlarga chidamli qiladi. Ko’chat qilmay, 
urug’dan o’stirilgan karamning shilliq bakterioz kasalligi bilan kam 
kasallanishi aniqlangan. Bevosita urug’dan o’stirilgan o’rtagi karam hosili 
ko’chat qilingan karamnikidan qolishmaydi, aksincha ko’p hollarda yuqori 
bo’ladi. 
Bevosita urug’dan o’stirishning kamchiligi shuki, bunda karam dalani 
uzoq vaqt band qiladi, natijada barvaqt hosil olish va karam ekilgan yerlarga 
takroriy ekin ekish imkoniyati bo’lmay qoladi. Bundan tashqari, urug’dan 
o’stirishda yosh maysalar birmuncha sust o’sadi. SHuning uchun ham u 
qatqaloq va begona o’tlardan ancha qiynaladi. 
O’zbekistonda o’rtagi karam etishtirish uchun urug’ni bevosita dalaga 
ekish tavsiya etiladi, chunki ko’chatidan o’stirilganida karam shiradan hamda 
yuqori haroratdan zararlanadi va kam hosil beradi. Urug’dan ekish uchun 
o’rtapishar yoki o’rtakechpishar navlardan foydalaniladi. 
Ekish uchun begona o’tlardan toza, yaxshilab tekislangan uchastkalar 
tanlanadi. Karam urug’i martning ikkinchi yarmi yoki aprelda sug’orilgan 
egatlarga qo’lda yoki seyalkalar bilan ekiladi va bir yo’la egat olib suv 
qo’yiladi. Maysalarni tez va bir tekisda qiyg’os undirib olish hamda yosh 
o’simliklar yaxshi oziqlanishi uchun urug’larni drajilash yoki ularni chirindi 
bilan aralashtirib ekish tavsiya etiladi. 
Ekish normasi - seyalka bilan ekilganda har gektar yerga 1,8-2 kg gacha 
urug’ sarflanadi. Urug’lar granullangan superfosfat yoki ammofos bilan 1:5 
nisbatda aralashtirilsa, ekish normasini 1 kg gacha kamaytirish mumkin. Urug’ 
1,5-2 sm chuqurlikka ko’miladi. 

---

175 
Bevosita urug’dan o’stirilayotgan karam tuplarining qalinligi ko’chat 
qilingan karamniki bilan birdek bo’lishi lozim.
Urug’ ekilgandan ko’karib chiqishgacha, bir-ikki marta urug’ suvi beriladi 
dastlabki chinbarg chiqarganda esa birinchi marta yagonalanadi. Bunda har 
uyada 3-4 tadan sog’lom baquvvat o’simlik qoldiriladi, qatorlab ekilgan 
karamlar ko’ndalangiga kulg’tivatsiya qilinadi. So’ngra o’simliklar qo’lda 
yagonalanadi. Yagona qilishda yulib olingan o’simliklarni urug’i unib chiqmay 
qolgan yerlarga ham, boshqa joylarga ham o’tkazish mumkin. 
Maysalar 2-4 chinbarg chiqarganda ikkinchi, yahni oxirgi marta yagona 
qilinib, bunda xar uyada bittadan o’simlik qoldiriladi.
Bevosita urug’dan o’stirilgan karam ekinidagi begona o’tlarni yo’qotish va 
bunda samarali gerbitsidlarni qo’llash yaxshi natija beradi. Ekin keyinchalik 
odatdagicha parvarish qilinadi.