O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Pedagogika va jismoniy madaniyat fakulteti Til nazariyasi va metodikasi kafedrasi Sobit Avezov, Tavakkal Choriyev

o'z nomlari (bolalar ismlari) 
ni yozishni o’rgatib, yaqin 
kishilari: 
ota, ona, aka, uka, opa, singil, xola, amma, tog'a, o'rtoq 
va 
boshqalar haqida so'z va gaplar tuzishga doir mashqlar o'tkazishi lozim. 
So'zlarni bo’g’in, tovush tarkibi bilan taqqoslash, bir bo'g'inni ikkinchi 
bir bo'g'in bilan yoki bir harg’ni ikkinchi bir harf bilan almashtirish, 
berilgan so'zga bo'g'in yoki harfni qo'shish - bularning barchasi 
bolalarni o'qishga o'rgatish ishining ajralmas qismi bo'lib qolishi kerak. 
O'qishga o'rgatish mashg'ulotini quyidagi ketma-ketlikda 
o'tkazgan ma'qul: 
1. Rasm, jadval yoki tinglangan hikoya, ertak yuzasidan qisqa 
suhbat. 
2. Yangi bo'g'inli so'zni ajratib olish, uni bo'g'in va tovush 
tomonidan tahlil qilish. 

---

101
3. Kesma harflardan so'z tuzish, uni o'qish. 
4. Mustaqil ravishda yangi bo'g'in ishtirokida so'z tuzish.
5. Tuzilgan so'zlarni ovoz chiqarib o'qish va ularni og'zaki nutqqa 
kiritish. 
6. To'g'ri chiziq daftarga yangi bo'g'in bilan tuzilgan so'zni bosma 
harfda yozish va yozilganni o'qish. 
Odatda, dastur vazifalari oyma-oy taqsimlanadi. Chunki har bir 
bo'lim ona tiliga o'rgatishning boshqa bo'limlari bilan chambarchas 
bog’liqdir. Mashg'ulotlar oyma-oy taqsimlanganda, ba'zi oylarda 
mashg'uloti to'rt emas, balki beshta rejalashtirilishi mumkin. Shuni 
hisobga olib tarbiyachining bolalarni o'qishga va yozishga o'rgatish 
mashg'ulotini rejalashtirishni xohishiga ko'ra belgilab oladi. 
Gapdagi 
so'zlar 
tarkibi 
to'g'risidagi 
bilimlarni 
mustahkamlash
. Berilgan so'zlardan gap tuzish, gapdagi so'zlar tarkibi 
tovushlarni aniqlash, so'z haqidagi tushunchani mustahkamlash, gapdagi 
so'zlar tarkibi to'g'risidagi bilimlarni mustahkamlash, o'zning 
bo'g'in 
tarkibi bilan tanishtirish bu sohadagi metodik ishlarning asosiy 
mazmunini tashkil etadi.
Bolalarni savodga (o'qish va yozishga) o'rgatishda so’zning bo'g'in 
qurilishi bilan tanishtirish katta aharaiyatga ega. Bolalar o'qishga 
o'rgana boshlaganda, so'zni bo'g'inlab o'qishga o'rganadilar. So'z 
bo'g'indan tashkil etilganligi to'g'risidagi ilk tasavvurni, bolalar 
tarbiyachining namunasida, ya'ni so'zni bo'g'inlab talaffuz etishini 
eshitish orqali erishadi. Namuna ko'rsatishdan avval, bolalar oldiga 
quyidagi vazifani qo’yish muhim, ya'ni ulardan so'zni qismlarga ajratib 
talaffuz etish mumkinmi? deb so'raladi.