O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Pedagogika va jismoniy madaniyat fakulteti Til nazariyasi va metodikasi kafedrasi Sobit Avezov, Tavakkal Choriyev

o-na, 
o-ta, (-na, -ta 
bo'g'in) so'zlarini tuzishga va o'qishga o'rgatishda bolalar 
bilan qisqa suhbat o'tkazadi. Tarbiyachi bolalardan qaysi bayramga 
tayyorgarlik ko'rayotganliklarini, qaysi she'rlarni yod olganliklarini 
so'rab, yod olgan she'rlaridan birini aytib berishni taklif etadi: 
- Siz she'rni juda yaxshi aytib berdingiz, onangiz haqida 
gapirdingiz. Endi 
"Ona"
so'zini o'qishga va yozishga o'rganamiz deydi 
tarbiyachi. U 
“Ona"
so'zini bo'g'inga ajratishni va bu so'zda nechta 
bo'g'in borligini, birinchi va ikkinchi bo'g'in qaysi ekanligini aytishni 
taklif etadi. So'ngra bu bo'g'inlarni qaysi unli tovush hosil qilganini 
so'raydi. Bolalarga shakllar (
qizil, ko'k
gapdagi doirachalar yoki 
kvadrat) yordamida 
"Ona"
so'zini tuzishni taklif qiladi. Tarbiyachining 
o'zi yozuv taxtasiga ilib qo’yilgan rasmni ("Ona" rasmi chizilib tagiga 
"Ona" so'zi qizil, ko'k, qizil shakllar yordamida belgilab qo’yilgan) 
ostida ko'rsatkich tayoqchani yurgizib, so'zni o'qiydi. Bu vazifa 
bajarilgach, "Ota" so'zini tuzishga va o'qishga hamda o'rgatishga 
o'tiladi. 
Mashg'ulotning oxirida tarbiyachi bunday deb yakun yasaydi:
- Bugun biz, qanday ish qilsak, nimalarni ko'rsak, so'zlar bilan 
aytilishini bilib oldik. So'zlar juda ko'p, so'zlar har xil. Bizlar gaplar 
bilan so'zlashamiz. Har bir gapda bitta, ikkita va undan ko'p so'z bo'lishi 
mumkin. 
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar 
 
1. Mashg'ulot jarayonida tovush madaniyatini shakllantirish 
usullari nimalardan iborat? 
2. Nutq apparatlari qanday tarbiyalanadi? 
3. Nutq ifodaliligida ohang, temp, ritmning o’rni haqida gapirib 
bering. 
4. Tovush madaniyati mashg'ulotida tovush talaffuzi, fonetik 
xususiyatlari tarbiyachi faoliyatida qanday o’rin egallaydi?