Tarixiy geografiya va kartografiya

 
 
 
 

---

129 
_________________________________________ 
XRONOLOGIK JADVAL 
3-3,5 mln. yil ilgari - Olduvoy odami (Sharqiy Afrika). 
1 mln.-700-600 ming yil ilgari -Yava oroli odami (pitekantrop). 
700-600 ming yil ilgari - Xitoy odami (sinantrop). 
500-50 ming yil ilgari - arxantroplar, Neandertal. 
1 mln. yildan ziyodroq - Selung‘ur (Fergantrop). 
1 mln.-15-13 ming yil - O‘rta Osiyoda paleolit davri. 
1 mln.-100 ming yil-Ilk paleolit . 
100-40 ming yil-O‘rta paleolit (Teshiktosh odami). 
40-12 ming yil-So‘nggi paleolit. 
12-7 ming yilliklar-Mezolit davri (O‘rta tosh davri). 
6-4 ming yilliklar- Neolit davri (Yangi tosh davri). 
4 ming yillikning oxiri-3 ming yillikning boshlari-Eneolit (mis-tosh) davri. 
3-2 ming yillik-Bronza asri. 
6-4 ming yillik-Joytun, Kaltaminor va Hisor madaniyatlari. 
4 ming yillik oxiri-3 ming yillik boshlari-Lavlakon, Sarazm. 
Mezolit-neolit davri-O‘rta Osiyoda ibtidoiy tasviriy san’atning paydo bo‘lishi. 
3-2 ming yillik-Zamonbobo, Sopollitepa madaniyatlari. 
3 ming yillik-dunyo tarixidagi ilk yozuv paydo bo‘lishi. 
4-3 ming yillik-dunyo tarixida ilk davlatlarning paydo bo‘lishi. 
1 ming yillikning boshlaridan-temir asri. 
Mil.avv. V-IV asrlar-O‘rta Osiyoda ilk yozuv paydo bo‘lishi. 
Mil.avv. I ming yillik birinchi yarmi-”Avesto”ning paydo bo‘lishi. 

---

130 
Mil.avv. VII-VI asrning boshlari - Zarato‘shtra faoliyati. 
Mil.avv. I ming yillik o‘rtalari - Eron ahamoniylarining O‘rta Osiyo viloyatlarini 
bosib olishi. 
Mil.avv. I ming yillik boshlari-O‘rta Osiyoda ilk davlat uyushmalarining paydo 
bo‘lishi. 
Mil.avv.VI-IV asrlar-Ahamoniylar mixxat yozuvlari. 
Mil.avv. 555-330 yy. O‘rta Osiyo tarixiy-madaniy viloyatlari Ahmonylar davlati 
tarkibida. 
Mil.avv. 530 y.-Massagetlarning Kir II qo‘shinlarini tor-mor- etishi. 
Mil.avv. 522-486 yy.-Doro I hukmronligi. 
Mil.avv. 522-y.ning oxiri-Doro I ga qarshi Marg‘iyona qo‘zg‘oloni. 
Mil.avv. 519-518 yy.-”Saklar o‘lkasi”dagi forslarga qarshi Skunha boshchiligidagi 
kurash. 
Mil.avv. V asr o‘rtalari-Bolqon yarim orolidagi shahar-davlatlarning kuchayishi. 
Mil.avv. 334 y. bahori-makedon qo‘shinlari forslarga qarshi yurish boshladi. 
Mil.avv. 329 y. bahori-Makedoniyalik Iskandar qo‘shinlari Oks (Amudaryo) 
bo‘ylarga yetib keladi. 
Mil.avv. 328 y. bahori- yunon-makedonlarga qarshi kurash avj oldi. 
Mil.avv. 327 y. oxiri-Sug‘diyonadagi qo‘zg‘olonning so‘nggi o‘choqlari ham 
bostirildi. 
Mil.avv. 334-324 yy.-makedoniyalik Iskandarning harbiy yurishlari natijasida 
ulkan davlat tashkil topdi. 
Mil.avv. 323-y.-makedoniyalik Iskandarning Bobilda to‘satdan vafot etishi. 
Mil.avv. 312-y.-Iskandarning eng ishonchli sarkardalaridan biri Salavka 
hukmronligi o‘rnatildi. 
Mil.avv. 293-261 yy.-Antiox G‘arbga qilgan yurishlari bilan shuhrat qozondi. 
Mil.avv. 250 y.-Parfiya va Yunon-Baqtriya davlatlari salavkiylar davlatidan ajralib 
chiqib o‘zlarini mustaqil deb e’lon qildilar. 

---

131 
Mil.avv. 247-y.-Parfiyada Arshak boshchiligidagi parnlar qabilasi Niso shahriga 
hujum qilib uni egallaydi. 
Mil.avv.171-138 yy.-Parfiyada Mitridat I hukmronligi. 
Mil.avv. III asrning ikkinchi yarmi-II asrning birinchi yarmi-Yunon-Baqtriya 
davlatining gullab yashnagan davri. 
Mil.avv. 250-140G‘130 yy.-Yunon-Baqtriya davlati mustaqil davlat sifatida. 
Mil.avv. III asr boshlari-Qang‘ davlatining paydo bo‘lishi. 
Mil.avv. II asr boshlari-Qang‘ davlati yerlarini kengayishi. 
Mil.avv. II-I asr- Qang‘ davlatining kuchaygan davri. 
Mil.avv. III-mil. V asrlar-Qovunchi madaniyatining yoyilishi. 
Mil.avv. II-I asrlar- Xitoy manbalarida Dovon (Da-yun) haqidagi ma’lumotlar. 
Mil.avv. 125 y.-Mashhur Xitoy sayohatchisi Chjan Syanning Dovonga kelishi. 
Mil.avv. II-asr oxiri-Xitoy va Dovon o‘rtasida harbiy to‘qnashuvlar. 
Mil.avv. 172-161 yy.-Yuyechji qabilalarining xunnlardan mag‘lubiyatga uchrashi. 
Mil.avv.140-130 yy.-yuyechjilarning Baqtriyaga bostirib kirishi. 
Mil.avv. 125 y.-Katta Yuyechji davlatining inqirozi. 
Mil.avv. I asrning oxiri-mil. I asrning boshlariga kelib Guyshuan hokimi 
Kiotszyukyu, Qobuliston va Qandarhorni zabt etadi. 
Mil.avv. II-I asr-O‘rta Osiyoda yunon-makedon hukmronligi tugatilishi. 
Mil.avv. IV asr-Hindistonda buddaviylik dinining paydo bo‘lishi. 
IV asr-Turon o‘lkasiga shimoldan ko‘chmanchi xion qabilalarining hujumi 
boshlanadi. 
IV asrning 60-70 yy.-Eron shohi Shopur II ning xiyoniylar bilan kurashi.
V asrning 30-yy.-Eftalitlar bilan Eron sosoniylari o‘rtasidagi birinchi to‘qnashuv. 
459-y. - Eron taxtiga Peroz chiqadi. 
470-529-yy. - Mazdak Hamadon zardo‘shtiylikning asl g‘oyalarini hayotga tadbiq 
qilmoqchi bo‘lib, o‘z harakat mafkurasini yaratdi. 

---

132 
496-y.- Kubod shohning taxtdan ag‘darilishi. 
531-579-yy.-Kubodning o‘g‘li Xusrav I Anushervon. 
V-VI asr-dehqonchilik vohalarida eftalitlarning o‘troqlashuvi kuchayishi. 
551-y.-Markaziy Osiyodagi eng kuchli bo‘lgan jujanlar xonini turkiylar tomonidan 
mag‘lub etilishi. 
551-744-yy.-Bumin yangi davlat-Turkiy xoqonlikka asos solishi 
554-y. - Muqan xoqonning Sharqqa yurishi. 
558-y. -Turkiylarning Ural va Volga bo‘ylarini zabt etib Shimoliy Kavkazdagi 
ko‘chmanchi ovarlar bilan to‘qnashuvi. 
563-y.-eftallarga qarshi, shimoldan turkiylar, janubdan sosoniylar hujumi. 
576-y.-Muqan xoqon va Istemi yabg‘ularni vafotidan so‘ng Turkiy xoqonlikning 
ta’siri ancha zayiflasha boshlashi. 
600-y. - Qora Churin o‘zini xoqon deb e’lon qilishi. 
603-y.- Xoqonlik to‘la mustaqil 2 qismga bo‘linis