Rеjа: Ishlovchilarni faoliyat xavfsizligi talablariga amal qilishga o‘qitish tizimi

 
2.1-rasm. Ishchilarni xavfsiz usul va metodlari bo’yicha yo’ruqnoma berish va o’qitish. 
 
2.
Iqtisodiyot tarmoqlaridagi korxonalarda xavfsizlik texnikasi, sanoat sanitariyasi va yong‘in 
xavfsizligi qoidalariga, me’yor va tavsiyanomalariga rioya qilmaslik ishchilarni jarohatlanishga, 
zaharlanishga va kasb kasalliklariga olib kelishi mumkin. 
Jarohatlanish uch turga bo‘linadi.
1.Ishlab chiqarishda, ish joyida jarohatlanish;
2.Ish bilan bog‘liq lekin ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan jarohatlanish; 
3.Ishlab chiqarish va ish bilan bog‘liq bo‘lmagan jarohatlanish. 
Ishlab chiqarishda, ish joylarida olingan jarohatlanishga, ishchi ma’muriyat tomonidan 
buyurilgan ishni bajarish chog‘ida ish joyida,ssexda, zavod xududida yuk ortish va yuk tushirish yoki 
ba’zi yuklarni bir joydan ikkinchi joyga ko‘chirish vaqtida olgan jarohatlanishlar kiradi. 
Ikkinchi tur jarohatlanishlar ishga borib-kelish vaqtida transport vositalarida, komandirovka 
vaqtida yoki korxona ma’muriyatining topshirig‘iga muvofiq ishlab chiqarish hududidan tashqaridagi 
ba’zi bir ishlarni bajarganda olingan jarohatlanishlardan iborat. 
Uchinchi tur jarohatlanishga mast bo‘lish natijasida olingan jarohatlar, davlat mulkini o‘g‘irlash 
va boshqa shunga o‘xshash holatlardagi jarohatlanishlar kiradi. 
Baxtsiz hodisalarni oldini olish bo‘yicha umumiy qoidalar: 
O‘zbekiston Respublikasi hududida mulkchilikning barcha shakllaridagi korxonalar, 
muassasalar, tashkilotlarda, shuningdek, mehnat shartnomasi bo‘yicha ishlayotgan ayrim fuqarolarda 
mehnat faoliyati bilan bog‘liq holda yuz byergan hodisalarni va xodimlar salomatligining boshqa xil 
zararlanishini tekshirish va hisobga olishning yagona tartibini belgilaydi. 
Mazkur tartib: 
•
ishlab chiqarishda ishlayotgan davrida sud hukmi bo‘yicha jazoni o‘tayotgan fuqarolarga; 
•
ish beruvchilarga; 
•
pudrat va topshiriqlarga ko‘ra fuqarolik-huquqiy shartnomalarlar bo‘yicha ishlarni 
bajarayotgan shaxslarga; 
•
tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishda qatnashayotgan 
fuqarolarga; 
•
agar maxsus davlatlararo bitimda o‘zgacha hol ko‘rsatilmagan bo‘lsa yollanib ishlayotgan chet 
el fuqarolarga; 
•
qurilish, qishloq xo‘jaligi va harbiy xizmatni o‘tash bilan bog‘liq bo‘lmagan o‘zga ishlarni 
bajarish uchun korxonaga yuborilgan harbiy xizmatchilarga, shu jumladan, muqobil xizmatni 
o‘tayotgan harbiy xizmatchilarga; 
•
korxonada ishlab chiqarish amaliyotini o‘tayotgan talabalar va o‘quvchilarga ham tadbiq 
etiladi. 
Korxona hududida va uning tashqarisida mehnat vazifasini bajarayotganda (shuningdek, xizmat 
safarlarida) yuz byergan jarohatlanish, zaharlanish, kuyish, cho‘kish, elektr toki va yashin urishi, o‘ta 
issiq yoki o‘ta sovuq harorat ta’siri, portlash, falokat, imoratlar, inshoatlar va konstruksiyalar buzilishi 

---

natijasida hamda sudralib yuruvchilar, hayvonlar va hashoratlar tomonidan shikastlanishlar, 
shuningdek, tabiiy ofatlar (yer qimirlashlar, o‘pirilishlar, suv toshqini, to‘fon va boshqalar) natijasida 
salomatlikning boshqa xil zararlanishlari: 
•
ish beruvchi topshiriq bermagan bo‘lsa ham, lekin korxona manfaatlarini ko‘zlab qandaydir 
ishni amalga oshirilayotgandagi; 
•
avtomobil, temir yo‘l, havo yo‘llari, dengiz va daryo transportida, elektr transportida yo‘l 
harakati hodisasi natijasidagi; 
•
korxona transportida yoki shartnoma (buyurtma) ga muvofiq o‘zga tashkilot transportida ishga 
ketayotgan yoki ishdan qaytayotgandagi; 
•
ish vaqtida shaxsiy transportda, uni xizmatga oid safarda ishlatish huquqi berilganlik haqida 
ish beruvchi farmoyishi bor bo‘lgandagi; 
•
mehnat faoliyati xizmat ko‘rsatish ob’ektlari orasida yurish bilan bog‘liq ish vaqtida jamoat 
transportida yoki piyoda ketayotgandagi; 
•
shanbalik (yakshanbalik) o‘tkazilayotganida, qayerda o‘tkazilishidan qat’iy nazar, 
korxonalarga otaliq yordami ko‘rsatilayotgandagi; 
•
ish vaqtida mehnat vazifasini bajarayotganda boshqa shaxs tomonidan tan jarohati 
etkazilganda va h.k. 
3.
Ikki yoki undan ortiq ishchilar jabr ko‘radigan baxtsiz hodisalar, shuningdek, o‘limga olib 
keluvchi yoki nogiron etuvchi baxtsiz hodisalarni alohida ta’kidlash zarur. Bunday hodisalar 
to‘g‘risida ish beruvchi sutka davomida quyidagi tashkilotlarga ma’lum qilishi shart: 
•
O‘zbekiston Respublikasi sub’ekti bo‘yicha Davlat mehnat inspeksiyasi; 
•
ijrochi hoqimiyatning tegishli organlariga; 
•
baxtsiz hodisa ro‘y byergan joy bo‘yicha prokuraturaga; 
•
O‘zbekiston Respublikasi sub’ektining ijrochi hoqimiyat organlariga; 
•
Davlat nazorat organlariga (agar baxtsiz hodisa shu organ nazoratidagi tashkilotda yuz byergan 
bo‘lsa); 
•
tegishli kasaba uyushmalari organlariga. 
Tergov tarkibida quyidagilar mavjud komissiya tomonidan olib boriladi: 
•
mehnat muhofazasi bo‘yicha Davlat nazoratchisi; 
•
O‘zbekiston Respublikasi sub’ektining ijroiya hoqimiyat organlari vakili; 
•
Kasaba uyushmalari organi vakili.