Архегонийли ва гулли ўсимликлар бўйича амалий машғулотлар

Nazorat savollari 
1.
Suzuvchi salviniya o‘simligi qanday muhitda 
o‘sishga moslashgan? 
2.
Poya bo‘g`imlarida joylashgan barglarning tuzili-
shidagi o‘ziga xoslik nimalardan iborat? 
3.
Sporakarpiylar qaysi bargning asos qismida hosil 
bo‘ladi? 
4.
Sporakarpiy qanday tuzilgan? 
5.
Mikro va megasporangiylarda nechtadan sporalar 
hosil bo‘ladi? 
6.
Otalik va onalik gametofitlarning hosil bo‘lishi va 
ularning rivojlanish jarayonlari qanday amalga oshadi? 
 
 
 
 
 

---

37 
 
MAVZU: Qizilchadoshlar oilasi 
 

O‘rganilayotgan vakilning sistematik o‘rni. 

Qarag‘aytoifa (Ochiq urug‘li) bo‘limi – Pynophyta 
(Gymnospermae) 

Qizilchasimonlar ajdodi – Gnetopsida 

Qizilchanamolar qabilasi – Ephedrales 

Qizilchadoshlar oilasi – Ephedraceae 
Vakillari:
1. Qirqbo‘g‘imsimon qizilcha – 
Ephedra eqvisetina
2. Cho‘l qizilcha – 
E. intermedia
3. Efedra –
E. distachya
 
Mavzuning maqsadi: 
Oila vakillarining vegetativ 
organlari tuzilishini, otalik va onalik qubbalarining 
tashqi va ichki tuzilishini o‘rganish.
Kerakli jihozlar: 
Gerbariylar, o‘simliklar aniqlagichi, 
rasmlar, jadvallar, preparatlar, mikroskop, lupa, 
pintset, preporoval nina va boshqalar 
Nazariy tushuncha: 
Qarag‘aytoifa bo‘lim o‘simliklari 
oldingi bo‘limlardan urug‘ hosil qilishi va ular yorda-
mida ko‘payishi bilan farq qiladi. Bundan tashqari yo-
piq urug‘li o‘simliklardan urug‘ning meva ichida emas, 
balki megasporafillarda ochiq holda joy olishi bilan ham 
farq qiladi. Shuning uchun bunday o‘simlik-lar ochiq 
urug‘lilar deb ataladi. Ochiq urug‘lilarning hozir-gi 
davrda 800 ga yaqin turi ma`lum. Ular asosan daraxt, 
buta va liana o‘simliklaridir. O‘t o‘simliklari bular ora-
sida uchramaydi. Hozirgi davrda bu bo‘lim 6 ta ajdodga 
bo‘linadi: Shulardan Qizilchasimonlar ajdodi 3 ta qabi-
laga bo‘linadi: Qizilchanamolar – Ephedrales, Gnetum-
namolar – Gnetales, Velvichiyanamolar – Welwitschia-
les. Shulardan Qizilchanamolar qabilasiga to‘xtab o‘ta-
miz. Bu qabila yagona efedradoshlar oilasidan (Ephed-
raceae) va efedra (Ephedra) turkumidan iborat. Tur-
kumning hozirgi davrda 40 ga yaqin turi ma`lum bo‘lib, 

---

38 
shulardan 16 tasi Markaziy Osiyoning turli ekologik 
sharoitlarida o‘sishga moslashgan. Efedra turkumining 
tipik vakili sifatida E. distachya bilan tanishamiz.