O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Yarali-follikulyar proktosigmoidit 
ichakning zararlangan qismi solitar
follikulalar, shishgan, yiringlagan va yara holatida ko‘rinadi. 
Polipoz proktosigmoidit 
bu surunkali kasallik tufayli shilliq qavatning 
proliferativ o‗zgarishlarida rivojlanadi. Polipning formasi va kattaligi turlicha 
bo‗ladi. Ular yakka yoki qo‗shilgan bo‗lishi mumkin. 
Atrofik proktosigmoidit.
Bu ham surunkali kasallik tufayli bo‗ladi. 
Yupqalashgan va oqish shilliq qavat fonida tomirlar yaxshi ko‗rinadi. 
 
Gaz o„tkazuvchi nayni ishlatish 
Meteorizm – ichakda gazlar o‗zicha chiqib ketmasdan, ichakni dam qilib 
yuborishi va qorin bo‗shlig‗ida qolishi. Ichakni tozalaydigan klizma gaz hosil bo‗lishini 
kamaytiradi va gazlarni chiqarib yuboradi, lekin u qisqa muddatda naf beradi va 
bundan tashqari hamisha undan foydalanib bo‗lmaydi. 
Mana shunday hollarda gaz o‗tkazuvchi nay ishlatiladi. Gaz o‗tkazuvchi 
nayning uzunligi 30-50 sm, diametri 3-5 mm keladigan qalin devorli silliq 
yumshoq rezina nay ichakka kiritiladigan uchi bosh qismi uzra dumaloqlanib 
kelgan, ikkinchi uchi ko‗ndalangiga kesilgan. Nayni qaynatib olib, vazelin yoki 

---

311 
boshqa yog‗ surtilib, orqa teshikka 10-30 sm ichkariga kiritib qo‗yish zarur, 
lekin tashqi uchi orqa teshikdan 5-6 sm chiqib tursishi kerak. Naydan ichak 
ichidagi suyuqlik oqib chiqishi mumkin bo‗lganligi uchun o‗rin bosh iflos 
bo‗lmasin deb, nayning tashqi uchi bemor tagiga qo‗yilgan rezina to‗shakka yoki 
buklangan choyshabga to‗g‗rilab qo‗yiladi. Nayni qo‗yganda og‗rilmaslik uchun 
shoshmasdan, aylana xarakatlar bilan kiritib qo‗yish kerak. Gaz chiqib ketishi 
uchun qorin damligi kamayguncha gaz o‗tkazuvchi nayni ko‗pi bilan 2 soat qo‗yib 
qo‗yish kerak. Sutka davomida uni ma‘lum vaqt oralatib turib, bir necha marta 
qo‗ysa bo‗ladi. Ichakda qattiq najas moddalari to‗planib qolsa, gaz o‗tkazuvchi 
nayni kiritish qiyinlashadi. Bunday hollarda uni qo‗yishdan avval glitserin bilan 
mikroklizma qilinadi. Nay chiqarib olgandan keyin, orqa teshik atrofini paxta bilan 
artib olish, ta‘sirlangan bo‗lsa, qanday bo‗lmasin biror malham surtib qo‗yish, 
dori sepish va dumba orasiga bir bo‗lak toza paxta qo‗yish kerak. Nayni issiq suvda 
sovunlab yuvish va qaynatib olish lozim. Chunki ichak kasalliklarida, ayniqsa, 
infeksion kasalliklarda klizma uchun tutiladigan asboblar orqali hamisha kasal 
kishidan sog‗lom odamga infeksiya yuqtirish mumkin.