Fiskal siyosat, davlаt byudjeti va uning taqchilligi

% 

 

O‘zbekistonda 

soliq yuki 

darajasining 

o‘zgarishi 

(YaIM

ga nisbatan

 

foizda)

1

 

---

Fiskal siyosat, davlat byudjeti va uning taqchilligi   

. 

 

468 

 

 

Jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig‘i 

aholining  pul  daromadlari  darajasiga  bevosita  ta’sir 

qiladi,  shu  bilan  birga,  davlat  daromadlardan  yanada  maqsadga  muvofiq 

foydalanish  uchun  rag‘batlantiruvchi  omil  sifatida  soliqni  ishga  soladi.  Daromad 

solig‘i tufayli daromadlarning, avvalo, yuqori daromadlarning bir qismi aholining 

qo‘shimcha  mablag‘larga  ehtiyoji  bo‘lgan  toifalari  foydasiga,  qolaversa,  jamiyat 

manfaatlari  yo‘lida  qayta  taqsimlanadi.  SHu  orqali  jismoniy  shaxslar 

daromadlaridagi  nomutonosiblik  darajasining  sezilarli  darajada  qisqarishi  yuz 

beradi.  

Aholi  va  davlat  o‘rtasidagi  soliq  munosabatlarining  uyg‘unlashuvi  soliq 

vositasi  orqali  ta’minlanadi.  Davlat  bozor  iqtisodiyotiga  o‘tish  davrida  soliqqa 

tortishning  makroiqtisodiy  vositasi  orqali  aholining  daromadlarini  qayta 

taqsimlashda  tartibga  soluvchilik  va  rag‘batlantiruvchilik  vazifasini  bajarar  ekan, 

avvalo,  aholining  daromadlaridan  kelib  chiqqan  holda,  oqilona  tartibga  solib 

borishi maqsadga muvofiq hisoblanadi.  

Ma’lumki, 

O‘zbekistonda 

jismoniy 

shaxslar 

daromad 

solig‘ini 

takomillashtirishda ularning stavkasini kamaytirib borish siyosati olib borilmoqda. 

1998 yilda jismoniy shaxslar daromad solig‘ining yuqori stavkasi 45 foiz bo‘lgani 

holda, quyi stavkasi 15 foiz, 2007 yilda ushbu soliqning yuqori  stavkasi 25 foiz, 

quyi  stavkasi  13  foiz,  2015  yilda  soliqning  yuqori  stavkasi  23  foiz,  quyi  stavkasi 

esa  8,5  foiz  miqdorida  belgilangan.  2016  yildan  boshlab,  jismoniy  shaxslarning 

daromadlari  4  pog‘onali  stavka  orqali  soliqqa  tortiladigan  bo‘ldi,  ya’ni  23;17;7,5 

va "nol" (6-rasm). Bunda bir minimal ish haqigacha nollik stavkani qo‘llash orqali 

kam ish haqi oladigan aholining real daromadlarini oshirish ko‘zda tutilgan.  

38 

35 

33 

31 

26 

24 

20 

18 

15 

12 

10 

9  8 

7,5 

0

5

10

15

20

25

30

35

40