O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

E
yoritilgànlik –
S
yuzàli sirtgà tushàyotgàn 
F
yorug‘lik
îqimining shu yuzàgà nisbàti bilàn àniqlànàdi:
E
S
=
F
. (3.4)
Yoritilgànlikning birligi – l u k s (lx).
Luks – 
1 lm
 yorug‘lik îqimining 
1 m
2
 yuzàdà tåkis tàqsimlàn-
gàndà hîsil qilàdigàn yoritilgànligi.
Yoritilgànlik hàm yorug‘lik mànbàyining kuchigà, hàm yorug‘lik
mànbàyi bilàn yoritilàyotgàn sirt îràsidàgi màsîfàgà bîg‘liq bo‘làdi.
Àytàylik, 
R
ràdiusli sfårà màrkàzidà yorug‘lik kuchi 
I
bo‘lgàn
nuqtàviy mànbà jîylàshgàn bo‘lsin. Àgàr bu hîldà bàrchà nurlàr
sfåràning ichki ràdiusigà tik tushishini và sfåràning sirti 
S
= 
4
p
R
2
bo‘lishini e’tibîrgà îlsàk, undà (3.2) ifîdàdàn fîydàlànib yoritil-
gànlik uchun quyidàgi ifîdàni tîpish mumkin:
E
I
R
I
R
=
=
4
4
2
2
p
p
. (3.5)
Dåmàk, 
yorug‘lik tushàyotgàn sirtdàgi yoritilgànlik yorug‘lik
kuchigà to‘g‘ri, yorug‘lik mànbàyidàn yoritilàyotgàn sirtgàchà bo‘l-
gàn màsîfàning kvàdràtigà esà tåskàri prîpîrsiînàl bo‘làr ekàn
.
Ìåhnàt unumdîrligini îrttirish và ko‘zning ko‘rish qîbiliyatini
sàqlàb qîlish màqsàdidà ish jîylàrining yoritilgànligi uchun turli
måzînlàr bålgilàngàn. Quyidà ulàrning bà’zilàrini kåltiràmiz.
1 - j à d v à l
Fàîliyat turi
Yoritilgànlik (luks)
O‘qish uchun
30–50
Nîzik ishlàr uchun
100–200
Ràsmgà îlishdà
10 000 và undàn îrtiq
Êinî ekrànidà
20–80
Hàvî bulut bo‘lgàndà
1 000 và undàn îrtiq
Bulutsiz kundà tush vàqtidà
100 000
Îy to‘lgàn tundà
0,2
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

13
Sinîv sàvîllàri
1. Yorug‘lik mànbàyi dåb nimàgà àytilàdi? Uning qanday turlàri
mavjud? 2. Nuqtàviy mànbà dåb nimàgà àytilàdi? 3. Fîtîmåtriya nimàni
o‘rgànàdi và undà qàndày kàttàliklàrdàn fîydàlànilàdi? 4. Yorug‘likning
enårgåtik kàttàliklàrini aytib bering. 5. Yorug‘lik õàràktåristikàlàrini aytib
bering. 6. Nurlànish îqimi nima? 7. Yorug‘likning ko‘zgà tà’siri nimàlàrgà
bîg‘liq? 8. Yorug‘lik îqimi tushunchàsi nimà màqsàddà kiritilgàn? 9. Yorug‘lik
îqimi dåb nimàgà àytilàdi? 10. Yorug‘lik kuchi và uning birligini aytib
bering. 11. Êàndålà qàndày àniqlànàdi và u qàndày birlik? 12. Yorug‘lik
îqimining birligi nima? 13. Yoritilgànlik và uning birligi-chi? 14. Yoritilgànlik
yorug‘lik kuchigà và yoritilàyotgàn sirtgàchà bo‘lgàn màsîfàgà bîg‘liqmi?
15. Ish jîylàrining yoritilish måzînlàri.