O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Sun’iy ràdiîàktiv izîtîplàrning îlinishi
và qo‘llànilishi
Ì à z m u n i : ràdiîàktiv izîtîplàrning îlinishi; ràdiîàktiv
izîtîplàrdàn fîydàlànish.
Ràdiîàktiv izîtîplàrning îlinishi. 
Sun’iy ràdiîàktivlikning,
ya’ni yadrî råàksiyalàri nàtijàsidà ràdiîàktiv yadrîlàrning kàshf
qilinishi, sun’iy ràdiîàktiv izîtîplàrning yaràtilishigà îlib kåldi.
Sun’iy yo‘l bilàn hîsil qilingàn birinchi elåmånt tåõnåtsiy 
99
43
Tc dir.
U 1937- yildà mîlibdånni dåytåriy bilàn bîmbàrdimîn qilish
nàtijàsidà hîsil qilindi:
+
®
+
98
2
99
1
42
1
43
0
Mo
H
Tc
n
.
Êåyinchàlik Ìåndålåyåv elåmåntlàr dàvriy siståmàsining
bo‘sh turgàn 43, 61, 85, 87- katak elåmåntlàrining izîtîplàri
tîpildi. Hîzirgàchà sun’iy ràdiîàktivlik yordàmidà 93 dàn 109 gàchà
bo‘lgàn elåmåntlàr kàshf qilingàn.
Ràdiîàktiv izîtîplàrdàn fîydàlànish. 
Ràdiîàktiv izîtîplàrdàn
fîydàlànish ulàr chiqàràdigàn ràdiîàktiv nurlàrning singish và
iînlàshtirish qîbiliyatlàrigà àsîslàngàn. Shu sababli, ulàr îxirgi
pàytlàrdà ilmiy izlànishlàrdà, sànîàtdà, qishlîq õo‘jàligidà và
tibbiyotdà judà kång qo‘llànilmîqdà.
Ìisîl uchun, o‘rgànilàyotgàn îbyåktgà îldindàn kiritilgàn
ràdiîàktiv izîtîp uning bundàn kåyingi bàrchà jàràyonlàrdàgi
ishtirîki hàqidà mà’lumît bårib bîràdi. Ushbu 
tàmg‘àlàngàn
àtîmlàr usuli
yoki ràdiîàktiv indikàtîr o‘zining univårsàlligi, àniq-
ligi, tåzkîrligi và ishînchliligi bilàn tångsiz hisîblànàdi. Ràdiîàktiv
44-§.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

168
izîtîplàrning tibbiyotdà qo‘llànilishi õàvfli o‘smàlàr (ràk) và
bîshqà kàsàlliklàrni àniqlàsh hamda ularni dàvîlàshdà katta
imkîniyatlàr yaràtdi.
Bugungi kundà ràdiîàktiv izîtîplàr qo‘llànilàdigàn sîhàlàr
shu qàdàr õilmà-õilki, ulàrni birmà-bir sànàb o‘tishning o‘zi
mushkul. Àziz o‘quvchi, siz ulàr bilàn mustàqil tànishàsiz, dågàn
umiddàmiz.
Sinîv sàvîllàri
1. Sun’iy ràdiîàktivlik dåb nimàgà àytilàdi? 2. Sun’iy ràdiîàktivlik
qàndày imkîniyatlàrni yaràtdi? 3. Sun’iy yo‘l bilàn qàndày elåmåntlàr-
ning izîtîplàri kàshf qilingàn? 4. Ràdiîàktiv izîtîplàrdàn fîydàlànish
nimàgà àsîslàngàn? 5. Òàmg‘àlàngàn àtîmlàr usulining mîhiyati nimàdà?
6. Bu usulning qàndày àfzàlliklàri bîr? 7. Ràdiîàktivlik tibbiyotdà hàm
qo‘llànilàdimi? 8. Ràdiîàktivlikning qo‘llànilishigà uchtà misîl kåltiring.