O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Bir cho’michli frontal yuklagichlar ishchi uskunalari va ularning ishlashi printsipi 

---

43 
Bir cho’michli frontal yuklagichlar ishchi uskunalari (10.2-rasm) cho’mich 1, strela 2, 
richaglar tizimi 3, strelani ko’tarish gidrotsilindri 4, cho’michni ag’darish gidrotsilindri 5, oldingi 
ramani sharnirli-birikma o’qiga nisbatan 35-45 gradusga ikki tomonga buruvchi gidrotsilindr 6 
lardan tashkil topgan. Frontal yuklagich asosiy cho’michidan tashqari (10.3-rasm,a) boshqa turdagi 
cho’michlar (10.2-rasm, b,v) va bulьdozer ag’darmasi bilan ham jihozlanishi mumkin. 
10.2-rasm. SHarnir-birikmali ramali pnevmoshinada harakatlanuchi frontal yuklagich: 1-
cho’mich; 2- strela; 3- richaglar tizimi; 4,5,6 - strelani ko’taruvchi, cho’michni ag’daruvchi va 
oldingi ramani buruvchi gidrotsilindrlar; 7 – oldingi rama 
a b v 
10.3-rasm. Bir cho’michli frontal yuklagichlarning cho’michlari: 
a 
— zichligi 1,6 t/m
3 
gacha bo’lgan yengil jinslarga va umum foydalanishga mo’ljallangan 
to’g’ri burchakli cho’mich;
b 
— 
V
shaklda kengaytirilgan va oldingi qirrasi tishlar bilan jihozlangan 
og’ir jinslarga mo’ljallangan cho’mich; 
v 
— 
V
shaklda kengaytirilgan va oldingi hamda yon qirralari 
tez yechiladigan yedirilishga chidamli tishlar bilan jihozlangan og’ir tirnovchan jinslarga mo’ljallangan 
cho’mich 
Kon korxonalarida ishlatiluvchi frontal yuklagichlar quyidagicha sinflanadi: 
-
ishga belgilanishi bo’yicha – qurilishga (yuk ko’tarish kuchi 100 kN gacha) va kar’erga (yuk 
ko’tarish kuchi 100 kN dan oshiq) mo’ljallangan; 
-
cho’michini bo’shatish usuli bo’yicha – oldinga ag’dariluvchi (frontal), yongga, orqaga 
to’kuvchi; 
-
yurish qurilmasi turi bo’yicha - butun ramali (orqa g’ildiraklari boshqariluvchi) yoki 
sharnir-birikmali ramali pnevmog’ildirakli; gusenitsali; 
-
cho’michini to’ldirish usuli bo’yicha – yurish mexanizmi yordamida hosil qilinuvchi 
zo’riqma kuchi bilan, yoki yurish uskunasini to’xtatib qo’yib gidrotsilindrlar yordamida kuch berish 
bilan; 
-
yuk to’kishda strelasining burilishi bo’yicha – burilmaydigan, yarim buriladigan (90 
gradusgacha), to’liq buriladigan; 
-
yuritma turi bo’yicha – dizel, dizel-elektrik, karbyuratorli; 
-
dvigatel quvvati bo’yicha – kichik quvvatli (80 kVt gacha), o’rtacha (180-160 kVt) va 
quvvatli (160-550 kVt). 
Frontal yuklash mashinalaring karьerlarda ko’proq tarqalgan turi oldinga yuk to’kadigan va 
mashina bazasiga nisbatan burilmaydigan oddiy konstruktsiyali, osma va ishchi uskunalari 
gidroyuritma bilan jihozlangan, sharnir-birikmali ramali pnevmog’ildirakli yuklagichlardir.

---

44 
8.3.-rasm.O’zi yurar yuklovchi-etkazuvchi va yuklovchi-transport mashinalari va uskunalari 
sxemalari: 
 a 
– yukni orqatomonga ag’darib cho’michli yuklash mashinasi; b– avtosamosval; v– 
cho’michli yuklovchi-etkazuvchi mashina; g– cho’michli yuklovchi-transport mashinasi; 1– 
cho’mich; 2– ag’dariladigan kuzov (bunker).
 
Nazorat savollari 
1. Qozoq va transport mashinalarining maqsadi va ko'lami. 
2. Qazish va tashish mashinalari tasnifi. 
3. Asosiy mashinalarning tasnifi. 
4. Asosiy mashinalarni qurish. 
Adabiyot 
1. Poderni R.Yu. Kvarslarning mexanik jihozlari Moskva: MGGU, 2003 
Poderni R.Yu. Ochiq konchilik uchun ma'dan konlari va komplekslari. M .: Nedra, 1985 
3. Ochiq ishlar mexanikasi qo'llanmasi. Chiziqli harakatdagi qazish transport vositalari. Ed. 
M.I. Shadova, R.Yu. Poderni. M .: Nedra.