01. Shikastlangan tayanch-xarakat apparati faolyatini tiklashda

 
 
1.3. Davolash gimnastikasining ahamiyati. 
Davolash jismoniy gimnastikasi – bu mustaqil tabiiy yo’nalish bo’lib, turli xil 
kasalliklar, jarohatlarning qaytalanishi va asoratlanishining oldini olishga va 
mehnatga layoqatliligini tiklashga qaratilgan jismoniy mashqlar majmuidir. Buning 
asosida xayotiy muhim organlarning faoliyatini kuchaytirish yotadi. Davolash 
gimnastikasi – bu zamonaviy davolash usullarining eng muhim asoslaridan biridir.
Kompleks davolash nafaqat patologik o’zgargan to’qimaga, organlarga yoki 
organlar sistemasiga balki, butun organizmga ta’sir qiladi.
Sog’lomlashtiruvchi jismoniy mashqlarningsh kelib chiqishi qadim asrlarga 
borib taqaladi. Qo’lyozmalarda yozilishicha uning tarixi eramizdan oldingi 2000-
3000 yillar qadimgi Xitoyga borib taqaladi. U erlarda davolovchi gimnastika 
maktablari bo’lgan. U erda nafaqat massaj va gimnastikani o’rgatishgan, balki u 
erda bemorlarni davolashgan. Masalan: nafas mashqlari, passiv va aktiv mashqlar 
bilan qon aylanishi, nafas organlari va xirurgik kasalliklarni davolashgan. Undan 
tashqari bunday davolash usullari eramizdan avval 1800 –yillarda Xindistonda 
ham kuzatilgan.
Qadimgi Gretsiyada turli xil e’tiqodlar va fandan ajralgan holda davolash 
gimnastikasi yuqori tezlikda rivojlanib borgan. Faylasuflar Aristotel va Flutonlar 
davolash gimnastikasini keng targ’ibot qilgan. Tibbiyotning asoschisi bo’lmish 
Gippokrat ham davolashda parhez va davolash gimnastikasidan keng foydalangan. 
Gippokrat o’zining kitobida yurak, moddalar almashinuvi va xirurgik kasalliklarni 
davolash gimnastikasi yordamida davolash haqida keng ma’lumotlar bergan.
IX-X asrga kelib buyuk Ibn Sino o’zining tib qonunlari kitobida quyosh va 
havo vannasi, ovqatlanish rejimi, jismoniy mashqlardan foydalanish, piyoda yurish 
va gimnastika bilan shug’ullaninshning turli xil yoshdagi odamlarga ijobiy ta’sirini 
asoslab bergan.
Davolash gimnastikasi nafaqat davolovchi, balki pedagogik ahamiyatga ham 
ega. Davolash gimnastikasi fani anatomiya, fiziologiya, patologiya, bioximiya, 
sport tibbiyoti va psixologiya fanlari bilan chambarchas bog’liqdir.  
Davolash gimnastikasi sog’lik va mehnatga layoqatlilikni yanada tezda tiklash 
uchun foydalanadigan davolash uslubidir. 
Davolash gimnastikasi - tabiiy biologik uslub bo’lib, uning asosida organizm 
asosiy biologik vazifasi - mushak xarakatiga bo’lgan munosabat yotadi. 
Harakat organizm o’sishi, rivojlanishi va shakllanishi jarayonlarini yulga 
qo’yadi, hayotiy muhit bo’lgan organ va sistemalar faoliyatini faollashtiradi, 
umumiy tonusni ko’tarilishiga yordam beradi. 
Davolash gimnastikasi - sun’iy yaratilgan uslub bo’lmay, balki tabiiy-
biologik uslub-xarakat hamdir. Harakat nafakat organizm o’sishi, rivojlanishi, 
asosiy sistemalar jarayonlarini, balki bemor ish qobiliyatini oshirishga ham 
yordam beradi. Davolash gimnastikasining zarari yo’q. Davolash gimnastikasi 
organizmga umumiy ta’sir ko’rsatish uslubi, jismoniy mashqlar esa o’ziga xos 

---

23 
bo’lmagan xususiyatli qo’zg’aluvchilardir. Tartibli qismlarga bo’lingan jismoniy 
vazifa bemor butun organizmini funktsional moslashuvga o’rgatadi.