Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

Капитал қўйилмаларнинг мулк шаклига кўра тузилмаси 

 
бу, 
инвестицияларнинг давлат, акциядорлик, қўшма, ижара ва бошқа турдаги 
жамоа корхоналари ўртасида тақсимланишидир. У капитал қўйилмалардан 
фойдаланиш , шунингдек, уларнинг шаклланиш тартиби ва манбалари нуқтаи 
назаридан муҳим аҳамиятга эга. Амалиѐт шуни кўрсатадики, каптил 
қўйилмаларнинг самарали тузилмаси уларни тежаш, энг кам харажатлар 
билан энг кўп фойда олишга тенгдир. 
Инвестицияларнинг такрор ишлаб чиқариш тузилмаси янги қурилиш 
ҳамда мавжуд ишлаб чиқаришни кенгайтириш, қайта тиклаш ва техник 
жиҳатдан қайта қуроллантиришга сарфланувчи харажатлари ўртасидаги 
ўзаро нисбатни ифодалайди. 
 
11.3. Инвестицияларнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолаш 
Умуман олганда самарадорлик муайян натижаларга эришишни 
англатади. У сарафланган харажатлар ва олинган натижалар нисбати асосида 
аниқланади. Харажатлар қанчалик кам ва натижалар қанчалик кўп бўлса, 
самарадорлик ҳам шунчалик юқори бўлади. 
Инвестицияларнинг иқтисодий самарадорлиги бутун ишлаб чиқариш 
самарадорлигининг таркибий қисмидир. Турли даражадаги хўжалик 
фаолиятида инвестицияларнинг иложи борича кўпроқ фойда, қайтим 
келтириши асосий вазифа қилиб белгиланади. Бу қоидадан четга чиқиш 
ресурсларни йўқотиш, жамиятнинг илгариги ва ҳозирги меҳнатини йўққа 
чиқаришга олиб келиши мумкин. 
Инвестицияларнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолаш зарурати, 
қўшимча капитал қўйилмалар киритилишини талаб қилувчи янги қурилиш, 
мавжуд ишлаб чиқаришни кенгайтириш, қайта тиклаш ва техник жиҳатдан 

---

қайта қуроллантириш, ишлаб чиқаришни замонавийлаштириш ва ташкилий-
техник чора-тадбирларни ишлаб чиқиш каби барча ҳолларда юзага келади. 
Баъзан маҳсулотларнинг янги турини ишлаб чиқариш ҳам инвестиция ва 
бошқа маблағлар киритилишини, демак, харажат ва натижалар нисбатини 
аввалдан баҳолашни талаб қилади. 
Инвестицияларнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолашда корхоналар 
иккита вазифани ҳал қилишлари лозим: