Kardan sharnirlarining kinematikasi

2-rasm.Burchak tezliklari bir xil bo‘lmagan kardanli sharnir. 
Avtomobillarda qo‘llaniladigan kardanli sharnirlar ikki xil bo‘ladi:

burchak tezliklari bir xil bo‘lmagan kardanli sharnirlar (2-rasm);

burchak tezliklari bir xil kardanli sharnirlar (3-rasm).
Burchak tezliklari bir xil bo‘lmagan kardanli sharnirlar o‘z navbatida kayishqoq 
(elastik) va bikr (krestovinali) bo‘lishi mumkin. Kardanli uzatma kardanli 
sharnirlaridan, vallardan va vallarning oraliq tayanchlaridan tashkil topgan. Kardan 
sharniri deb, sharnirli bo‘g‘inga aytilib, uning yordamida aylanma harakatni 
(burovchi momentni) bir valdan ikkinchi valga o‘zgaruvchan burchak ostida uzatadi. 
Ko‘pchilik hollarda bikr kardanlar ishlatiladi. Bikr kardanli sharnirlar 
mahkamlangan va vilkalardan ularni biriktiruvchi krestovinalardan va ninasimon 

---

podshipniklardan tashkil topgan. Vilkalar bir-biriga nisbatan perpendikular bo‘lgan 
tekisliqsa qo‘zg‘alishi mumkin.
3-rasm.Burchak tezliklari bir xil bo‘lgan kardanli sharnir. 
Kardan sharnirlari aylanayotganida kardan valining og‘ishi, yetaklanuvchi vilkaning 
krestovinada og‘ishi hisobiga sodir bo‘ladi, 90° gradusga burilganida esa, yetakchi 
vilkada krestovinani og‘ishi sodir bo‘ladi. 
Avtomobil va traktorlarda burchak tezliklari t e n g m a s v a t e n g sharnirli 
kardan uzatmalari qo’llaniladi. Burchak tezliklari tengmas sharnirli kardan 
uzatmalarni kinematik sxemalari 4-rasmda keltirilgan. 
Burchak tezligi tengmas ikki sharnirli kardan uzatma, 4a,b-rasm. 
Bunday uzatma tez-tez uchrab turadi. yetakchi o’q 1 bilan yetaklanuvchi o’q 3 ni 
aylanishini bir xilda ravon bo’lishi uchun ularni vilkalari bir tekislikda yotadi. U 
vaqtda burchaklar γ
1
va γ
2
o’zaro teng. Bular oldingi va ketingi yetakchi 
ko’priklarni uzatmalarida qo’llaniladi.