Kardan sharnirlarining kinematikasi

4-rasm. Burchak tezliklari tengmas sharnirli kardan uzatmalarning 
kinematik sxemalari.

---

a,b-bir o’q va ikki sharnirli; v-uchta sharnirli, ikki o’qli va oraliq tayanchi bilan; 
2-to’rt sharnirli, ikki o’qli va oraliq tayanchi bilan. 
B u r c h a k t e z l i g i t e n g m a s u c h s h a r n i r l i i k k i o ’ q l i k a r d a n
u z a t m a , 4v-rasm. Bunday kardan uzatma o’qlarni qisqartirish maqsadida 
qo’llaniladi. Kardan o’q 3 ni ayrilari bir tekislikda, o’q 2 ni vilkasi esa 90
0
ga 
burilgan. Kamchiligi shuki, traktor yoki avtomobilni harakati davrida burchak γ
1
ni o’zgarmagan holatida γ
2
va γ
3
o’zgarib turadi. SHuning uchun 1 va 4 o’qlarni 
to’la sinxron aylanishini ta’minlash qiyin. 
Burchak tezligi tengmas to’rt sharnirli oraliq tayanchi bor ikki o’qli kardan 
uzatma. Ular ham kardan o’qlarni qisqartirish maqsadida qo’llaniladi, 4g-rasm. 
Ko’p xollarda oraliq tayanchga saqlash muftasi ham joylashtiriladi. SHunday 
kardan uzatma MTZ-82 traktorida qo’llanilgan. 
Avtomobillarda bir uchiga vilka 6, ikkinchi uchiga esa shlitsali vtulka 3 
payvandlangan naysimon truba 4 dan iborat kardan uzatmalar keng qo’llanilib 
kelinmoqda. 5-rasm. 
5-rasm. Kardan uzatma.
1,6-kardan sharnirining ayrisi; 2-ximoya qobiqi; 3-shlitsali vtulka; 4-yupqa devorli 
bir uchida shlitsa yasalgan truba; 5-muvozanatlovchi plastina. 
SHlitsali vtulka 3 ayri 1 bilan xarakatlanuvchi shlitsa orqali birlashtirilgan. 
SHlitsali bog’langan joy chang va loylardan qobig’ 2 orqali ximoyalangan. Bu 
kardan o’q avtomobilga o’rnatilishi oldidan plastina 5 lar yordamida 
muvozanatlashtiriladi. Kardan uzatmaning uzunligi bu konstruktsiyasida shlitsali 
bog’lanish yordamida o’zgartiriladi. 
Kardan uzatmasining xillari va ularning konstruktsiyalari maxsus adabiyotlarda 
keng bayon qilingani uchun, bu yerda biz yuqoridagi yetarli darajada berilgan 
ma’lumotlar bilan chegaralanamiz.