Merosidan foydalanish annotatsiya

IV. Miqdoriy qonunlar davri. XVIII asr oxiri – XIX asr o’rtalari 
Miqdoriy qonunlar davridagi kimyoni rivojlanishining asosiy yakuni uning 
aniq fanga aylanishi bo’ldi, u nafaqat kuzatishga balki, o’lchashga ham asoslanadi. 
Lomonosov-Lavuazyelar tomonidan modda massasining saqlanishi qonuni kashf 
qilingandan keyin bir qator yangi miqdoriy qonuniyat – 
stexiometrik qonunlar 
kashf etildi: 
● Ekvivalentlar qonuni (I.V.Rixter, 1791-1798)
● Tarkibiy doimiylik qonuni (J.L.Prust, 1799-1806) 
● Karrali nisbatlar qonuni (Dj.Dalton, 1803) 
● Hajmiy nisbatlar qonuni, yoki gazlarni birikma qonuni (J.L.Gey – Lyussak, 
1808). 
● Avagadro qonuni (A.Avagadro, 1811) 
● Izomorfizm qonuni (E.Micherlix, 1819) 
● Elektroliz qonuni (M.Faradey, 1830 yil) 
 
V.Klassik kimyo davri: XIX asr ikkinchi yarmi 
Klassik kimyo davrida
elementlarni davriy sistemasi, kimyoviy 
termodinamika va kimyoviy kinetika 
yaratildi, 
amaliy anorganik kimyo va 
organik sintez 
yaxshi yutuqlarga erishdi.
Moddalar va ularni xossalari to’g’risidagi bilimlarni hajmi o’sishi bilan 
kimyoni 
differensiasiyasi 
boshlandi – ya’ni uni alohida tarmoqlarga bo’linishi. 
I.V.Debereyner 1829 yilda Triada qonunini taklif qildi, L.Gmelin element 
xossalari va ularni atom massalari o’rtasidagi bog’liqlikni rivojlantirdi.
16 – 18 asrlarda ilm Fan rivojlanishi Yevropa mamlakatlariga ko’chdi shu vaqtga 
kelib olimlar barcha fanlardan to’plangan bilimlarni ma’lum bir sistemaga sola 
boshladilar. Kimyo fanidan ham butun borliqni tashkil etishi bilan 70 tasi tirik tabiat 
tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlarni Misr, Debeyrinor, Nyulends , SHankurtua 
kabi olimlar klassifikatsiya- lashga harakat qildilar bu vazifani ilmiy ravishda rus 
olimi D. I. Mendeleyev 1869 yilda ilmiy ravishda xal qila oldi. O’sha paytda fanga 

---

6 
63 ta element ma’lum edi. Hozir kimyoviy elementlar soni 118 taga yetdi Kimyoviy 
elementlarning har biriga nom berilgan