Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

1.4.3. Балалардың жас және дара ерекшеліктері. 
Балаларға тәлім-тәрбие беру ісiнің табысты болуы олардың жас және дара 
ерекшеліктерін дұрыс біліп, өмірiн, іс-әрекетiн ұйымдастыруда оны 
басшылыққа алуына байланысты. Себебi баланың өcyi, дамуы, рухани жағы-
нан жетілуі әр түрлі жаста түрліше болады. Оқытушы балалардың жас және 
дара ерекшеліктерiн өте жақсы білуi керек.
Медицина және педагогикалық-психологиялық ғылым балалардың 
жас 
кезеңдерiн 
төмендегіше топтастырады:
 
 
1. Нәрестелiк 
–
туылғаннан 1 жасқа дейiн. 
2. Сәбилiк 
–
1 жастан 3 жасқа дейін.
3. Мектеп жасына дейiнгi кезең 
–
3 жастан 6-7 жасқа дейін.

---

33 
4. Мектеп кезеңі 
–
6-7 жастан 17-18 жасқа дейiн.
Мектеп кезеңінің өзін үш топқа бөліп қараймыз:
1. 6-7 жастан 11 жасқа дейiн (I-IV кл.) 
–
бастауыш мектеп жасы (балалар);
2. 11-ден 15 жасқа дейiн (V-VIII
 
кл.) 
–
орта кластардағы мектеп жасы (жеткiн-
шектер);
3. 15-тен 17-18 жасқа дейiн (IX
 
кл., академиялық лицей және кәсіптік коллеж) 
–
жоғары класс оқушыларының жасы (жасөспірімдер, жiгіттер мен қыздар).
Мектепте оқу кезеңі 
–
адамның өміріндегi бүтіндей бiр дәуір. Ол дәуір аса 
қажетті де елеулi дәуір. Бұл дәуір 
–
оның адам бола бастау кезеңі.
Жастары бірдей болғанымен, оқушылардың өсіп-жетілуi бірдей емес. 
Олардың біреулері 
–
ұзын бойлы, мықты, дені сау болса, ал екіншілері 
–
нәзік, 
аласа, аурушыл болады. Бiреулерi айтқанды, түсіндіргенді тез ұғып алса, екін-
шілері баяу ұғады.
Жетi жастағы оқушы мен он жетi жастағы оқушының түр-тұлғасы, қи-
мыл-әрекетi, мінез-құлқы тарапынан да айырмашылық бар.
Оқушылардың осындай жеке дара және жас ерекшеліктері өте байқал-
ғыш.