Туризм, таълим ва и қ тисодиёт тармо қ лар

Yagona buyum oqimi
- bu tejamkor ishlab chiqarishning asosiy- fundamental 
uslubiyati hisoblanadi. Ushbu uslubiyoti ommaviy ishlab chiqarishni inkor qilib, 
talabdan kelib chiqqan holda kichik partiyalarda ishlab chiqarishni nazarda tutadi. Bu 
zaxiralarni kamaytirishga va bu o’z navbatida xarajatlarni pasaytirishga olib keladi. 
Kanban
 
- ishlab chiqarishni va ta’minotni tashkil qilish tizimi. Uning 
kartochkali, tarali va dasturiy (elektron) turlari mavjud. Mazkur uslubiyat axborot 
oqimini tezlashtirish, pirovardida ta’minotni o’z vaqtida ta’minash orqali jarayonni 
optimallashtirishga xizmat qiladi. 
TPM
(ingl. Total Productive Maintenance) - texnik uskunalarning 
samaradorligini ko’tarishga asoslangan menejment uslubiyati bo’lib, uskunalarga 
26
James P. Womack, Daniel T. Jones, Daniel Roos - The Machine That Changed the World: The Story of Lean Production 
Toyota's Secret Weapon in the Global Car Wars That Is Now Revolutionizing World Industry Paperback - March 13, 
2007.
27
 
https://kaizeninstituteindia.wordpress.com/2014/06/02/16-types-of-loss-in-
 
gemba/
 
28
James P. Womack, Daniel T. Jones - Lean Thinking: Banish Waste and Create Wealth in Your Corporation, 2003. 

---

276 
barcha ishchilar birdek g’amxo’rlik qilishi kerak degan fikrni targ’ib etishni nazarda 
tutadi
29
. 
5S tizimi
- ish joyini oqilona tashkil etish va sistemalashtirish bo’lib, quyidagi 
beshta qoidaning bosh xarflaridan olingan: 
1.
Saralash (yap. Seiri, ingl. Sort) — narsalarni kerakli va keraksizligiga qarab 
ajratish. 
2.
Tartib (yap. Seiton, ingl. Set In Order) — zarur buyumlardan foydalanishni 
osonlashtirish maqsadida, ularni oson topishga mo’ljallab saqlashni tashkil etish. 
3.
Tozalik (yap. Seiso, ingli. Shine) — ish joyini doimo toza va ozoda saklashni 
tashkil etish. 
4.
Standartlash (yap. Seikesu, ingl. Standardize) — dastlabki uchta qoidani 
bajarish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish, ya’ni xar bir jarayon va amalning uz 
standarti mavjud bo’lib, shu standartlardan chetga chiqmaslikni ta’minlash. 
5.
Takomillashtirish (yap. Sisuke, ingl. Sustain) — ushbu so’zning to’g’ridan-
to’g’ri tarjimasi tarbiyalash bo’lib, xodimlarni malakasini doimiy oshirib borish hamda 
muntazam tekshiruvlar va uchrashuvlarni amalga oshirish orqali yuksalishga erishishni 
nazarda tutadi
30
.
SMED
 
(Single Minute Exchange of Dies) - uskunalarni ta’mirlashning tezkor 
usulini joriy etishni nazarda tutadi. Amaliyotda uskunalarni ichki va tashqi ta’mirlash 
usullari mavjud. Ichki ta’mirlashda uskunalarni to’liq o’chirib, tashqi sozlashda esa 
uskunalarni o’chirmasdan sozlash mumkin. Shu sabali SMED ichki sozlash usullarini 
tashqiga almashtirishga asosiy e’tibor qaratadi
31
. 
Kaydzen
- tejamkor ishlab chiqarishning asosiy uslubologiyasi bo’lib, 
bosqichma-bosqich 
takomillashib 
borish 
va 
jarayonlarning 
uzluksizligini 
ta’minlaydi
32
. 
Poka-yoke
- tejamkor ishlab chiqarishning alifbosi hisoblanadi va yuzaga kelishi 
mumkin bulgan xatolardan ximoyalanishni nazarda tutadi (sim kartaning kesilgan 
burchagi bunga eng sodda misol bulishi mumkin). Ish joylarida vujudga kelishi 
mumkin bulgan xatoliklarni aniklash va undan ximoyalnishning muhandislik 
yechimlarini topish (masalan, detallar noto’g’ri o’rnatilganda signal beruvchi 
chiroqlarni joriy etish) xam sifatning oshishi va vaqt hamda resurslarning tejalishiga 
olib keladi. 
Korxonaning individual xususiyatidan kelib chiqqan holda ushbu “Lean 
Production” konsepsiyasi elementlarining ba’zi birlarini yoki xammasini korxona ish 
faoliyatiga joriy etish mumkin. 
 
29
James P. Womack, Daniel T. Jones, Daniel Roos - The Machine That Changed the World: The Story of Lean Production 
Toyota's Secret Weapon in the Global Car Wars That Is Now Revolutionizing World Industry Paperback - March 13, 
2007.
30
Ward, Allen - Lean Product and Process Development (2nd ed.). Cambridge, MA: Lean Enterprise Institute 2014, p. 
215.
31
Ricardo Antunes, Vicente Gonzalez, Kenneth Walsh - "Quicker reaction, lower variability: The effect of transient time 
in flow variability of project-driven production". 24rd Ann. Conf. of the Int’l. Group for Lean Construction, Boston, 2016.
32
Mark R. Hamel - Kaizen Event Fieldbook: Foundation, Framework, and Standard Work for Effective Events, 2010. 

---

277