Yu. S. Shokirova, E. Yunusaliyev

INTELLEKTUAL TRENING 
 
A. Masalalarni yeching 
1.
Sanoat korxonalaridan birida qo‘llanilayotgan quyidagi soatli tarif stavkalari 
asosida 3 - toifadagi ishchilarning razryadlar bo‘yicha tarif koeffitsienti, tarif 
koeffitsientlarini nisbiy o‘sishini hisoblang. Koordinata o‘qlarida bu 
o‘zgarishlar egri chizig‘ini chizing. 
№ 
Ishchilar toifasi 
Tarif setkasi razryadi 
I 
II 
III 
IV 
V 
VI 
 
 
Tariff stavkasi, so‘m 
1 Chilangar – asbobsozlar, 
ta’mirlovchi, sozlovchilar, avtomat 
- liniyasiga xizmat ko‘rsatuvchilar 
va h.k.. 
194 
213 
235 
258 
283 
309 
2 Boshqa asbobsozlar, elektrmontyor-
lar va boshqalar. 
191 210 231 254 278 
304 
3 Boshqa ishchilar 
187 206 227 250 273 
299 
2.
№1 masala shartidagi jadval ma’lumotlariga ko‘ra I - razryadli ishbay ishchin-
ing soatli tarif stavkasi 191 so‘mga teng. Og‘ir va zararli mehnat sharoitida ish-
laganligi uchun tarif stavkasiga 12% miqdorida ustama haq belgilangan. VI - 
razryadli ishchining me’yoriy va zararli mehnat sharoitlari uchun tarif stavkasi-
ni hisoblang. 
3.
IV - razryadli ishchi mehnat unumdorligi soatiga 100 ta buyum ishlab 
chiqaruvchi yarim avtomatga xizmat ko‘rsatadi. Belgilangan me’yor bo‘yicha 
dastgoh 8 soatli ish smenasida 430 minut ishlaydi, qolgan vaqt sozlashga, sme-
nani topshirishga sarflanadi. Agar ishchi bir oyda jami 20 ta smena ishlab 
16400 ta buyum tayyorlagan bo‘lsa, №1 masalada keltirilgan jadvaldagi II - 
toifadagi ishchilari uchun keltirilgan ma’lumotlardan foydalanib, ishchining 
to‘g‘ri ishbay ish haqini hisoblang. 

---

245 
4.
Agar bajarilayotgan ish III - razryad bo‘yicha tarifikatsiya qilinib - (soatli tarif 
stavkasi 235 so‘m), har bir operatsiyaga sarflanadigan vaqt me’yori 0,75 odam-
soat, bir oyda 278 ta operatsiya bajarilgan bo‘lsa, IV - razryadli ishchining 
ishbay rassenkasi va to‘g‘ri ishbay ish haqini hisoblang.
5.
IV - razryadli vaqtbay ishchi (soatli tarif stavkasi 245 so‘m), bir oyda 22 ta 
smena ishlagan. Smena davomiyligi 8,2 soat. U 7 ta kechki va 7 ta tungi sme-
nada ishladi va 15 % miqdorida mukofotlandi. Vaqtbay ishchining oylik ish 
haqi miqdorini hisoblang.