Лойиҳа Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик университети

5.2. Хўжалик юритувчи субъектларнинг 
иқтисодий фаолиятига оқибатда рақобат 
чекланиши мумкин бўлган тарзда аралашиш 
Ўзбекистон Республикаси миллий иқтисодиётида етарлича 
рақобатни таъминлашда хўжалик юритувчи субъектларнинг 
тадбиркорлик ва иқтисодий фаолияти бўйича турли хил 
функцияларни (тартибга солиш, кўмаклашиш ва улар фаолиятини 
назорат қилиш ва ҳ.к.) амалга оширадиган ижро ҳокимияти муҳим 

---

104 
аҳамият касб этади. Хусусан, ижро ҳокимияти органлари 
иқтисодиётга ҳар хил таъсирлар кўрсатиши, рақобат воситаларини 
таъминлаши мумкин. Қонун чиқарувчи эса, ҳар қандай вазиятда 
ижро ҳокимияти органлари томонидан ижро ҳокимияти 
органларининг, 
жумладан 
маҳаллий 
давлат 
ҳокимияти 
органларининг ва юридик шахслар бирлашмаларининг рақобатни 
чекловчи ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги)га йўл қўймасликка 
қаратилган муайян талабларни белгилайди. 
“Рақобат тўғрисида”ги қонуннинг 12-моддасида айтиб ўтилган 
қоидалар бу ерда ҳам амал қилади.
“Хўжалик 
юритувчи 
субъектларнинг 
иқтисодий 
фаолиятига
оқибатда рақобат чекланиши мумкин бўлган тарзда 
аралашиш”
деганда нимани тушуниш мумкин? 
Айтайлик, маълум бир тадбиркорга маълум муддатга афзаллик 
бериш, аввалига рақобатга тўсқинлик қилмайдиган ҳаракат бўлиши 
мумкин, лекин охир оқибатда рақобатни чеклайдиган ҳолатлар 
пайдо қилиши хавфи борми, демак бундай ҳужжатлар чиқариш ёки 
ҳаракатларни амалга ошириш ҳам таъқиқланади.
Бунга мисол тариқасида 12-модданинг биринчи ва иккинчи 
қисмида келтирилган барча ҳолатларни келтириш мумкин. 
Юридикшахсларбирлашмаларинингҳам 
хўжаликюритувчисубъектлариқтисодийфаолиятигапироварднатижа
дарақобатничеклабқўядиганёкичеклабқўйишимумкинбўлгантарздаа
ралашишитақиқланади. 
5.3. Давлат органлари ва юридик шахс бирлашмаларининг 
товар ва молия бозорларида рақобатни эркин 
ривожлантиришга тўсқинлик қилувчи ҳамда 
истеъмолчиларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини 
камситувчи ҳаракатлари 
Давлат органларининг рақобат қоидаларини бузадиган 
ҳаракатлари ва ҳужжатларининг катта қисми хўжалик фаолиятини 

---

105 
амалга оширишга асоссиз тўсқинлик қилишда кузатилади. Ушбу 
турдаги тўсқинлик қилиш қуйидагиларда: ноқонуний тўловлар 
жорий қилиш, объектларни жойлаштиришга рухсат беришни рад 
қилиш, рухсат берувчи ҳужжатларни ва ҳужжатларга розилик 
беришни рад қилиш ва ҳ.к.намоён бўлади 
“Рақобат тўғрисида”ги қонунининг 12-моддаси иккинчи 
қисмига кўра: 
Давлат бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти 
органлари ва юридик шахслар бирлашмаларининг товар ёки молия 
бозорининг 
нормал 
фаолият 
кўрсатишига, 
рақобатни 
ривожлантиришга тўсқинлик қилувчи ҳамда истеъмолчиларнинг 
ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини камситувчи ҳаракатлари, шу 
жумладан: 
нархларни ёки тарифларни ошириши, пасайтириши, сақлаб 
туриши; 
тегишли бозорни ҳудудий принцип бўйича, реализация қилиш 
ёки харидлар ҳажми бўйича, товарларнинг хиллари бўйича ёхуд 
товарларни сотувчилар ёки сотиб олувчилар, товар буюртмачилари 
доираси бўйича бўлиб олиши; 
хўжалик юритувчи субъектларнинг бозорга киришини чеклаши 
ёки уларни бозордан четлатишга олиб келадиган келишиб олинган 
ҳаракатлари ва битимлари таъқиқланади.
Давлат ҳокимияти ҳужжатлари (ҳаракатлари, келишувлари) 
масаласи янги қонуннинг бир неча моддасида ёритилган.
Уларнинг айримларига тўхталамиз. 
Ҳужжатлари (ҳаракатлари) рақобатни чеклаши мумкин бўлган 
шахслар (давлат органлари) гуруҳига ижро этувчи органлар, 
маҳаллий ўзини-ўзи бошқарувчи органлар (хиссасига кўпроқ 
миқдордаги ҳуқуқбузарликлар тўғри келади) ёки бошқа органлар ва 
ташкилотлар киради.