Bio va mexanika biofizikaning tirik organizm, organ va toʻqimalar mexanik

---

Biomexanika
(bio... va mexanika) 
— biofizikaning tirik organizm, organ va toʻqimalar mexanik 
xossalari hamda ularda sodir boʻladigan mexanik hodisalarni oʻrganuvchi boʻlimi. Ilgari B. 
tushunchasi embriologiyaning rivojlanish mexanikasi, koʻpincha eksperimental embriologiya deb 
ataladigan sohasiga nisbatan ham qoʻllanib kelingan. Odatda B. termini odam va hayvonlar harakati 
toʻgʻrisidagi taʼlimotga nisbatan qoʻllaniladi. B. tadqiqotlari quyidagilarni uz ichiga oladi: nafas B.si — 
nafas organlari kinematikasi, elastik v
a noelastik qarshiligi (yaʼni harakatlarning geometrik 
harakteristikasi) va nafas harakatlari dinamikasi hamda nafas organlari faoliyatining boshqa 
sohalarini;qon ai lani shi B.si 
— kon tomirlari va yurakning taranglik xususiyatlari, tomirlarning qon 
oqimiga nisbatan kursatadigan gidravlik qarshiligini, tomirlar devori buylab taranglik tulqinlarining 
tarqalishi, qonning harakatlanishi, yurak ishini (qarang Gemodinamika); harakatlan i sh B.si 
—
anatomiya va nazariy mexanika dalillariga asoslanib harakatlanish organlari strukturasini, 
boʻgʻimlarda harakatlanishni paydo qiladigan muskul kuchlarining , gavda qismlari boʻylab uning 
ogʻirligining taqsimlanishini, gavda va uning qismlari harakatlanishi qonuniyatlarini oʻrganadi. B.ning 
asosiy vazifasi harakatning ki
nematik tasnifiga binoan taʼsir kuchi xususiyatlarini aniklashdan iborat. 
Bu harakatlanish samaradorligini, tashqi va muskul kuchlaridan foydalanish darajasini baholashga 
hamda harakatlanish koordinatsiyasi va uni boshqarish mexanizmlari toʻgʻrisida xulosa chiqarishga 
imkon beradi. 
Tananing holati (tik turish, oʻtirish va boshqalar)ni oʻrganish ham B. vazifalariga kiradi. 
Bunday vazifalarni hal etish fiziologiya, tana holati va muvozanati toʻgrisidagi taʼlimot bilan bogʻliq. 
B. tekshirishlarda oʻrganilayotgan harakatlarning koʻchishi, tezligi va tezlanishlarini kayd etish 
usullaridan foydalanadi. Bunda koʻproq optik usullar: tezlashtirilgan kinoga olish, siklografiya, 
kimotsiklografiya va boshqa kullaniladi. B.da mexanotronlar, tayanch dinamograflar va burchak 
siljish asboblari yordamida mexanik kattalikni elektr qayd etish usullaridan ham foydalaniladi. B. 
tadqiqotlari tarixi Italiya olimi Leonardo da Vinchining odam harakatlarini anatomiya va mexanika 
nuktai nazaridan tekshirish bilan boshlanadi. Italiya naturalista J. Borellining "Hayvonlar harakati 
haqida" (1680
—81) kitobida organizmga mashina sifatida nazar tashlab, nafas olish, qonning 
harakatlanishi va muskul qisqarishini mexanika nuktai nazaridan tushuntirishga harakat qiladi. Bu 
B.ning rivojlanishiga 
katta taʼsir koʻrsatadi. 
B. tadqiqotlari mehnat va sport fiziologiyasi, harbiy va klinik tibbiyotda, shu jumladan nevrologiya, 
ortopediya, travmatologiya, protezlash sohasida katta amaliy ahamiyatga ega. Chunki jismoniy 
mashq va sport harakatlarini oʻrganish mashq qilish sistemasini ilmiy asosda tashkil etishga yordam 
beradi. Suyak, pay va boshqa toʻqimalarning pishikligini oʻrganish jarohatlovchi omillarning 
organizmga taʼsiri mexanizmini tushunish va uning oldini olishga imkon beradi. Qon aylanishi va 
naf
as olish holatining bir qator koʻrsatkichlari yurak va oʻpka kasalliklari’hamda operatsiya oqibatlari 
diagnostikasini ishlab chiqishda ahamiyatga ega. Nafas olish va qon aylanishi B.ni tekshirish 
natijalari "yurakoʻpka" apparatini ishlab chiqishda ahamiyatga ega.