Maxsus pedogogika 2016. indd

Maktabgacha  ta’lim  yoshidagi  bolaning  mehnat  tarbiyasi. 

MTMdagi mehnat tarbiyasi, bilish faoliyatidagi kamchiliklarni 

korreksiyalash,  kompensator  jarayonni  rivojlantirish,  estetik 

tarbiyalash – ko‘r va zaif ko‘ruvchi bolaning shaxsiy xususiya-

tini tarbiyalashga qaratildi.

Bu davrda inson tarbiyasining rivojiga katta e’tibor beriladi. 

Bolalarda  sensor  malakalarning  tanqisligi  turli  didaktik  usul-

lardan foydalanishni taqozo etib keladi. Natijada bolada tasav-

vurlar yuzaga keladi. Shu o‘rinda tabiiy ob’ektlardan foydala-

nish qo‘l keladi. Tabiiy (natural) narsa, buyumni o‘rganish ja-

rayoniga tarbiyachi uning tuzilishi, shakli, o‘lchovi, kattaligi va 

boshqa jihatlari bilan tanishtiradi. Sensor malakalarning boyligi, 

predmetlar bilan tanishishi, mehnat qurollari, ishlanmani ish-

lash texnologiyasini o‘rganish natijasida bolaning tasavvur olami 

boyib boradi, nutqi o‘sadi hamda fikrlash qobiliyati rivojlanadi.

Axloqiy tarbiya deganda shakllanayotgan, rivojlanayotgan, 

o‘sib kelayotgan avlodda xulq-odob me’yorlariga mos keluvchi 

sifatlarning shakllanishini tushunamiz. Axloqiy tarbiya mohi-

yati alohida shaxs uchungina emas, balki jamiyatning kelajagi, 

uning  qanday  jamiyat  bo‘lishi  uchun  ham  muhimdir.  Axloq 

- ijtimoiy ong shakli bo‘lib, ijtimoiy hayotning hamma sohala-

rida insonning xulq-atvorini yo‘lga solib turadigan tamoyillar, 

talablar,  me’yorlar  va  qoidalar  yig‘indisidan  iborat.  Axloqiy 

tushunchalar  –  yaxshilik,  sharaf,  vijdon  va  boshqalar  baho-

lanuvchi  xarakterga  ega.  Axloq  mazmuni  muayyan  qadriyat 

yo‘l-yo‘riqlarini,  xulq-atvor  me’yorlarini  va  motivlarini,  in-

sonlararo muomala shakllarini o‘z ishiga oladi va ayni vaqtda 

ularni asoslaydi. Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni axloqiy 

tarbiyalash uchun quyidagi asosiy tamoyillarga rioya etish alo-

hida ahamiyatga ega:

 

●

umumiy  va  yakka  xususiyatlarni  aniqlash  uchun  ularni 

atroflicha o‘rganish;

 

●

birlamchi va ikkilamchi nuqsonlarni tahlil etish;

 

●

kuchli,  nisbatan  saqlangan  imkoniyatlarni  aniqlash  va 

shunga asoslanib ish olib borish;

 

●

pedagogik jarayonning bolalar nuqsonlarini to‘g‘rilash va 

ularning o‘rnini to‘ldirishga qaratilishi;

 

●

turli toifaning nuqsonlariga alohida munosabatda bo‘lish, 

ayrim bolalarga yakkama-yakka asosda yondashish.