Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a a o

Kontraktiv schyotlar 
- aktiv schyotlaming k o ‘rsatkichlarini 
tartibga solish uchun tayinlangan kontrar schyotlar. Kontraktiv 
schyotlarga 0 2 0 0 - «Asosiy vositalam ing eskirishini hisobga olu­
vchi schyotlar», 0 5 0 0 - «Nomoddiy aktivlar amortizatsiyasini hi­
sobga oluvchi schyotlar», 2 9 8 0- «Savdo ustamasi», 4 9 1 0 - «Dar- 
gumon qarzlar bo‘yicha rezerv» schyotlari kiradi.
Kontrpassiv schyotlar 
- passiv schyotlar k o ‘rsatkichlarini tar­
tibga keltirish uchun tayinlangan kontrar schyotlar. 8600 - «So­
tib olingan xususiy aksiyalam i hisobga oluvchi schyotlar», 9040 -
«Sotilgan tovarlam ing qaytishi», 9050 - «Haridor va buyurtmachi- 
larga berilgan chegirmalar» schyotlari kontrpassiv schyotlarga m i­
sol bo‘ladi.
Passiv 
- buxgalteriya balansining bir qismi b o iib , unda korxo­
na m ablaglari tashkil b o iis h manbalari va tayinlanishi k o ‘rsatiladi. 
Balansning passivi aktiviga o ‘xshab ikkita b o ‘lim va bir qancha 
moddalardan iborat.
Passiv schyotlar 
- o ‘z m a b lag ia r manbaini va majburiyat- 
lami hisobga oluvchi buxgalteriya hisobi schyotlari. M ab lag iar 
manbalari ko‘payishi passiv schyotlaming kreditiga, kamayishi 
debetiga yoziladi. Q oldig‘i kreditida b o iib , balansning passivida 
k o ‘rsatiladi. Schyotlar rejasida passiv schyotlam ing ro ‘parasiga 
«Р» (passiv) harfi qoLyilgan.
Saldo 
- x o ‘jalik m ab lag iari yoki ular manbalarining buxgal­
teriya hisobi schyotlari bo‘yicha qoldiq. Aktiv schyotlaming saldo- 
si faqat debetda b o iib , m a iu m schyotdagi xo‘jalik m ab lag iarin in g
qoldig‘id a k o ‘rsatiladi. Passiv schyotlaming saldosi faqat kreditida 
b o iib , m a iu m schyotdagi m a b la g ia r manbaini ko'rsatadi. Debet 
saldolar buxgalteriya balansining aktivida, kredit saldolar esa pas­
sivida aks ettiriladi.
235

---

Sintetik hisob 
- pul o ic h o v id a umumiy k o ‘rsatkichlam i bem- 
vchi hisob. Bunday k o ‘rsatkichlar sintetik schyotlarda bo‘lib, ular 
mavjud m ablag‘lar ham da ularning manbalari va harakati (asosiy 
vositalar, xomashyo, materiallar, yoqilg‘i, ishlab chiqarish xara­
jatlari, g ‘aznadagi va hisob-kitob schyotidagi pul m ab lag iari, ustav 
kapitali va hokazo) to ‘g ‘risida umumiy ta saw u rg a ega b o iis h uc­
hun zarur. Sintetik hisob m aium otlari analitik hisoblarda detal- 
lashtiriladi. Sintetik hisob registrlari b o iib bosh daftar, jum al- or- 
derlar hisoblanadi.