Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a a o

4.2.5. Kalkulatsiya va taqqoslovchi schyotlar
Ushbu schyotlar korxona faoliyatida ishlab chiqarilgan mahsu­
lotlar, sotilgan tovarlar, bajarilgan ish va k o ‘rsatilgan xizmatlar tan- 
narxini aniqlash uchun xarajatlar hisobini yuritishga m oljallangan. 
K alkulatsiya schyotlari debetida mahsulot (ish, xizmat) ishlab 
chiqarish bilan bog‘liq xarajatlar aks ettiriladi. Kreditida esa ish­
lab chiqarishdan tayyor mahsulot (yarim tayyor mahsulot, ish, xiz- 
m at)lam ing haqiqiy tannarxi aks ettiriladi. Kalkulatsiya schyot­
lari boWicha qoldiqlar debet tom onda b o lib , tugallanmagan ish­
lab chiqarish miqdori hisoblanadi. Kalkulatsiya schyotlariga 2010, 
2310, 1510 schyotlar misol b o la d i.
Taqqoslovchi schyotlarga quyidagi schyotlar misol b o lad i.
9210 - «Asosiy vositalam ing sotilishi va boshqacha chiqib ke- 
tishi»;
9220 - «Boshqa aktivlarning sotilishi»; 9910 - «Yakuniy moli­
yaviy natija»;
2610 - «Ishlab chiqarishdagi yaroqsiz mahsulot» va boshqa- 
lardir. Ushbu schyotlar orqali m a’lum bir jarayon natijasi taqqo- 
slanadi.
9210 - «Asosiy vositalaming sotilishi va boshqacha chiqib ke- 
tishi» schyoti misolida taqqoslovchi schyotlar xususiyati k ol'ib 
chiqiladi.
Sotilayotgan asosiy vositalar bilan b o g iiq xarajatlar va daro- 
m adlar quyidagilardir:
bo shlanglch qiymat 2000000;
eskirish summasi 250000;
shartnomada kelishilgan baho 2 500000;
asosiy vosita sotishda belgilangan QQS 25000 (2500000 x 20: 
2 000 0 0 0
);
sotish natijasida olingan moliyaviy natija 400 (2000000 + 
250000) - (15.000 + 2500000)
K o‘rib olganim izdek, buxgalteriya hisobi schyotlari joylash- 
gan joyiga qarab, balansdagi va balansdan tashqari schyotlarga 
b o lin ad i. Korxonaning o ‘z m ab lag lari uchun m oljallangan schy-
98

---

otlar, balansdagi va korxonada vaqtincha ishlatishda yoki saqlan- 
ishda b o lg a n m ablag‘lar uchun m o ljallan g an schyotlar, balansdan 
tashqari schyotlar deyiladi.