Nashrga ruxsat etaman

Aholini ijtimoiy himoya qilishning ikkinchi yо„nalishi
ichki iste‘mol 
bozorini himoya qilish bilan bir qatorda, asosiy turdagi oziq-ovqat mahsulotlari va 
nooziq-ovqat tovarlari iste‘molini doimiy darajada ushlab turishdan iborat edi. 
Bunga erishish uchun mahsulot eksporti ustidan bojxona nazoratini amalga 
oshirish, yuqori bojxona tо‗lovlarini joriy qilish va iste‘mol tovarlarini ratsional 
sotilishini tashkil etish katta ahamiyatga ega edi. 
Ijtimoiy siyosatni amalga oshirishning uchinchi yо„nalishi
kam 
ta‘minlanganlarni ijtimoiy himoya qilish va qо‗llab-quvvatlash bо‗yicha aniq 
chora-tadbirlarni qabul qilishdan iborat bо‗ldi. Shu munosabat bilan, ijtimoiy 
himoyaga muhtoj fuqarolarning qatlamlarini himoya qilish turli yо‗llar bilan 
amalga oshirildi, xususan, manzili ijtimoiy himoya maqsadida nafaqaxо‗rlar, 
nogironlar, kо‗p va kam ta‘minlangan oilalar, ishsizlar, talabalar va doimiy 
daromadga ega fuqarolar tarkibi aniqlandi. 
1992–2017 yillarda universitet talabalari, aspirantlar va doktorantlar uchun 
ish haqi, pensiya, stipendiyalar miqdori bir necha bor oshdi. Pensiya oluvchilarning 
ijtimoiy ahvolini hisobga olgan holda, doimiy ravishda eng kam pensiyaning 
absolyut miqdori eng kam ish haqidan yuqori bо‗lishi ta‘minlandi. Ushbu yо‗l 
ijtimoiy adolat tamoyillariga mos edi. 1994 yilga kelib, О‗zbekistonda aholini 
ijtimoiy himoya qilish tizimi tubdan о‗zgardi. Ijtimoiy qо‗llab-quvvatlashning 
mutlaqo yangi rivojlangan tizimi shakllandi. Uning mohiyati shundaki, bunday 
yordamning asosiy oluvchilari kam ta‘minlangan bolalar va oilalardir. 1994 yil 
sentabrdan boshlab, barcha bolali oilalar uchun yagona nafaqa joriy etildi. Shunga 
о‗xshash yordam oilalarning yashash joyiga eng yaqin fuqarolarning mahalla 
yig‗ilishlarida ham kо‗rsatila boshlandi. 
1996 yil dekabrda bolali oilalarni ijtimoiy qо‗llab-quvvatlashni kuchaytirish, 
aholini ijtimoiy himoya qilish chora-tadbirlarini amalga oshirishda fuqarolarning 
о‗zini-о‗zi boshqarish organlarining roli va mas‘uliyatini oshirish maqsadida 
«Farzandli oilalarni davlat tomonidan qо‗llab-quvvatlashni yanada kuchaytirish 
tо‗g‗risida»gi Farmon qabul qilindi. Ushbu Farmonga muvofiq 1997 yildan 
boshlab, muhtoj bolali oilalarga bolalar soniga qarab nafaqalar tо‗lash eng kam ish 
haqining 50 dan 175 foizigacha miqdorida belgilandi. Nogiron bolalarning 
sog‗lig‗ini yaxshilash maqsadida Sog‗liqni saqlash vazirligi tashabbusi bilan 
«Sog‗lom avlod uchun» jamg‗armasi ishtirokida xorijiy sheriklarni jalb qilgan 
holda tug‗ma nuqsonli bolalarga murakkab jarrohlik aralashuvlar olib borildi. 
Mamlakatimizda aholining ehtiyojmand qatlamlari, jumladan, yolg‗iz 
keksalar, nafaqaxо‗rlar va nogironlarni ijtimoiy himoya qilishni yanada 
kuchaytirishga alohida e‘tibor qaratildi. Xususan, 2005 yil ―Sog‗liqni saqlash yili‖ 

---

deb e‘lon qilinib, qariyb 2 ming nafar yolg‗iz keksalarning uylarida sifatli 
ta‘mirlash ishlari olib borildi, kam ta‘minlangan oilalar va keksa yoshdagi 
fuqarolarga moddiy yordam kо‗rsatildi. 2006 yildagi «2007-2010 yillarda yolg‗iz 
keksalar, nafaqaxо‗rlar va nogironlarni manzilli ijtimoiy himoya qilishni va 
ijtimoiy xizmatlar kо‗rsatishni yanada kuchaytirish bо‗yicha chora-tadbirlar dasturi 
tо‗g‗risida» gi qaroriga muvofiq, dori-darmonlar taqsimoti ―Saxovat‖ va 
―Muruvvat‖ uylari ixtiyoriga о‗tkazildi. 
О‗zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish 
vazirligi va Sog‗liqni saqlash vazirligining hududiy boshqarmalari bilan 
hamkorlikda keksa yoshdagi fuqarolarni tо‗liq dispanser-tibbiy kо‗rigidan 
о‗tkazildi. Toshkentda barcha qulayliklarga ega 150 о‗rinli «Nuroniy» shifoxonasi 
tomonidan faxriylarga sifatli xizmat kо‗rsatilmoqda. Viloyat klinikalaridagi 
kasalxonalarda yolg‗iz keksalar va nogironlarni bepul davolash uchun «Keksalar 
uchun xonalar» mavjud bо‗lib, ularning moddiy fondi hududiy boshqarmalari va 
mahalliy hokimliklarning amaliy yordami bilan tashkil etilgan. 
Barcha «Saxovat», «Muruvvat», «Mehribonlik» uylari, ixtisoslashtirilgan 
maktab-internatlar har yili homiylar tomonidan qо‗llab-quvvatlab turildi.
Birgina 2012 yilda mehnat shartnomalari va bitimlari asosida minglab 
fuqarolar va oilalarga 17 million 291 million sо‗mdan ziyod ijtimoiy yordam 
berildi. Kasaba uyushmalari va homiylar ittifoqi hamda kichik biznesni tashkil 
etish orqali 2060 ish о‗rni yaratildi. 
2015 yilda keksa yoshdagi fuqarolarning turmush darajasi va sifatini yanada 
yaxshilash, ularni moddiy va ma‘naviy qо‗llab-quvvatlashni kengaytirish, 
fuqarolarga, ayniqsa, urush qatnashchilariga tibbiy xizmat kо‗rsatishni va pensiya 
ta‘minotini yaxshilash maqsadida 2015 yil ―Keksalarni e‘zozlash va qadrlash yili‖ 
deb e‘lon qilindi. 
Dasturni amalga oshirishda barcha vazirlik va idoralar, iqtisodiyotning barcha 
sohalaridagi korxonalar va tashkilotlar, jamoat tuzilmalari, birinchi navbatda, 
«Nuroniy» va «Mahalla» jamg‗armalari jalb qilindi, shu sababli keksa avlod 
hayotining biron bir sohasi ham tegishli e‘tibor va g‗amxо‗rlikdan chetda qolmadi. 
2013 yilda ushbu maqsadlar uchun «Nuroniy» jamg‗armasi 610 million sо‗m, 
2014 yilning 9 oyida esa 553 million sо‗mdan ortiq mablag‗ ajratdi. 2013 yilda 
«Mahalla» xayriya jamoat fondi faxriylarga 1 milliard 597 million sо‗mdan ziyod, 
2014 yilning 9 oyida 1 milliard 614 million sо‗mlik yordam kо‗rsatdi. 
Birgina 2014 yilning о‗zida 215 mingdan ziyod keksalar bepul tibbiy 
kо‗rikdan о‗tkazildi. Muhtoj nogironlar 11 mingdan ortiq sifatli protez-ortopediya 
mahsulotlari va reabilitatsiya texnik vositalarini bepul olish imkoniyatiga ega 
bо‗ldilar. 70 mingga yaqin faxriylar tibbiy kо‗rikdan о‗tkazilib, statsionar va 
sanatoriy-kurort 
muassasalarida 
sog‗lomlashtirildi. 100 yoshga tо‗lgan 

---

О‗zbekistonning barcha uzoq umr kо‗rgan kishilari pensiyalariga eng kam ish haqi 
miqdorida maxsus nafaqalar qо‗shildi. 
Bundan tashqari, 2014 yil 1 sentabrdan boshlab, parvarishlanishga muhtoj 
bо‗lgan yolg‗iz qariyalar va nogironlarni oylik bepul ta‘minlash uchun asosiy oziq-
ovqat va gigiyena mahsulotlarining yangi rо‗yxati joriy etildi. 
2014 yilda 61 mingdan ziyod 1941-1945 yillardagi urush va mehnat fronti 
faxriylariga ularning manzilli ijtimoiy himoyasi va qо‗llab-quvvatlanishini 
kuchaytirish maqsadida kommunal xizmatlar uchun umumiy qiymati 3 milliard 
900 million sо‗mlik tovon puli tо‗landi. Shuningdek, 100 yosh va undan katta 
yoshdagi odamlarga ish haqi tо‗lash tizimi, eng kam ish haqining 100 foizi 
miqdorida pensiya qо‗shimchalari tizimi joriy etildi va shunga о‗xshash boshqa bir 
qator tadbirlar amalga oshirildi. 
Hamma manbalardan «Keksalarni e‘zozlash yili‖ Davlat dasturida kо‗zda 
tutilgan tadbirlarni amalga oshirishga 2 trillion 246 milliard sо‗m va 225 million 
dollardan ortiq mablag‗ sarflandi. 
Har yili urush va mehnat fronti qatnashchilariga bepul tibbiy xizmat 
kо‗rsatiladi, ular sanatoriy va kurortlarda davolanadi. Xususan, О‗zbekiston 
Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoyevning 2017 yil 4- apreldagi farmoniga 
binoan Ikkinchi jahon urushi qatnashchilariga 2 million sо‗mdan pul mukofotlari 
topshirildi. Kо‗pgina urush faxriylariga tо‗liq jihozlangan kvartiralarning kalitlari 
topshirildi, hajga bepul sayohat va navbatsiz avtomobil sotib olish kabi imtiyozlar 
berildi. 
Mamlakatimizda 2007 yilning ―Ijtimoiy himoya yili‖ deb e‘lon qilinishi 
aholining ijtimoiy himoyasini ta‘minlash, turmush darajasi va farovonligini izchil 
oshirishga qaratilgan keng kо‗lamli davlat siyosatining amaliy ifodasi bо‗ldi. Shu 
ma‘noda, 2007 yilda fuqarolarning о‗zini о‗zi boshqarish va davlat organlari 
tomonidan muhtoj oilalarga ijtimoiy yordam mexanizmlarini amalga oshirishda 
rioya qilishlari kerak bо‗lgan asosiy prinsiplar yaxshilandi. 
