Toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti "bank ishi" kafedrasi

1.3. Xorijiy davlatlarning bank amaliyotida foydalaniladigan
kreditlash shakllari va usullari borasidagi tajribasi.
Kreditlash borasida xorijiy amaliyot va tajribaga nazar tashlar ekanmiz,
ko‘p mamlakatlarda xususan rivojlangan mamlakatlarda yoki yuqori iqtisodiy
o‘sish sur’atlariga ega mamlakatlarda kreditlash amaliyotining ancha
rivojlanganligini ko‘rishimiz mumkin. Xususan bir qator g‘arbiy yevropa
mamlakatlari: Germaniya, Fransiya, va Buyuk Britaniyad - bozor iqtisodyoti va
bank tizimi o‘ta rivojlangan davlatlarda so‘ngi yillarda banklar va boshqa
moliyaviy institutlar tomonidan taqdim etilgan barcha kreditlarning umumiy
miqdorining ular yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 150 % ni tashkil etadi,
iqtisodiyoti qudratli Xitoyda bu ko‘rsatkich 200% dan ortiq, Yaponiyada 350%,
Amerika Qo‘shma Shtatlarida ham yuqori – YaIM ga nisbatan 2 baravardan
ortiqni tashkil etadi.
16
 (taqqoslash uchun - bizning mamlakatda bu ko‘rsatkich
2017-yil yakuni bo‘yicha 44% ga teng)
17
Yuqoridagi ma’lumotlar bu
mamlakatlarda kreditlsh amaliyotining anchayin kengligidan va rivojlanganligidan
dalolat beradi.
Jahonda keng qo‘llaniladigan kreditlash shakllaridan biri sifatida
faktoringni ta’kidlash mumkin, bu kreditlash shakli jahon amaliyotida Tovar va
xizmatlar yetkazib beruvchining pul mablag‘lari bilan taminlashda eng maqbul
moliyaashtirish usullaridan biridir va muddati ham qisqaligi (asosan 90
kungacha) faktoring bilan shug‘ullanuvchi banklar va kompaniyalar uchun juda
qulaylik tug‘diradi. Rivojlangan mamlakatlarda banklardan ham ko‘ra bu kreditni
faktoring kompaniyalari ko‘plab taqdim etadilar, 2016 yilda 2.3 trln yevrodan
ortiq, 2017 yili esa 2.4 trln yevrodan ortiq faktoring kreditlari ajratilgan jahonda.
16
http://www.worldbank.org
17
 
http://www.cbu.uz
 (O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki).
28

---

Yevropa; 67
Afrika; 0.86
SH.Amerika; 4
J.Amerika; 4.3
Osiyo-okeaniya; 
24
Yaqin Sharq; 
0.32
Yevropa
Afrika
SH.Amerika
J.Amerika
Osiyo-okeaniya
Yaqin Sharq