Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

V) labaratoriya asboblari va uchash aparatlarining tugri ishlashini 
nazorat kilish. 
Markaziy laboratoriya paxta tolasi sifatining kuyidagi kursatkichlarini 
zavod sertifikatida yozilganlarga tugri kelishini: Uzunligi, sorti (uzulish 
kuchi buyicha), tolaning iflosligi va nuksonlari yigindisini zavodga 
yuborgan namuna buyicha tekshiradi. 
Chigitli paxta standartidan namuna olish va sinash metodlari. 
Yetishtirilgan paxtani mashinalarda terilgan chigitli paxta uchun GOST 
16298-81 va kulda terilgan chigitli paxta uchun GOST 10202-71 
standartlar joriy kilingan bulib. Bu standartlar urta tolali va ingichka 
tolali paxtalar uchun joriy kilingan. Davlat standartiga paxta terish, 
topshirish va kabul kilish talablari xamda tashki kurinishi va fizik-
mexanik xususiyatlariga karab paxtalarni sanoat sortlariga ajratish 
tartiblari belgilangan. 
Tayorlash punkutlari mashinada terilgan chigitli paxtalarni GOST 
16298-81 standartiga muofik terish usuliga va tashki kurinishiga karab, 
sortlar buyicha kabul kiladi. 
Chigitli paxtani kabul kilish va uni kayta ishlashga yuborishda 
kondision massasini aniklash uchun jadvallarda keltirilgan ifloslik va 
namlik bazis normalaridan foydalaniladi. 
Chigitli paxtaning bir partiyasining sifatini aniklash bir yeridan 
olingan namuna partiyadagi paxtaning urtacha sifatini kursata olmasligi 
mumkin. Pata sifatini aniklashda xatoga yul kuymaslik uchun namuna 
olish va sinovlarda GOST 96790-71 va GOST 96793-71 standartlari 
kursatmalariga rioya kilish kerak. 
Kabul kilinadigan paxtaning sifatini aniklash uchun uning xar bir 
partiyasidan urtacha namunalar tuzuladi. Urtacha namunani tashkil 
kilish uchun kul bilan namuna olinsa kabul kilingan xar 2 t paxtadan 
agar birinchi sort bulsa besh joyidan, ikkinchi, uchunchi va turtinchi 
sortlar bulsa un joydan 50 g namunalar yigiladi. 
Agarda namunalar mexanizimlar yordamida olinsa xar bir 1,5 m 
kukurlik turt joyidan 150-200 g olinib urtacha namunalar tayyorlanadi. 
Olingan urtacha namunalar kopkogi zich yopiladigan maxsus bankalarga 
solinib kuyiladi. Urtacha namunalar kun buyi xar bir kolxoz va 
sovxozlar uchun aloxida yigiladi. Bir kunda yigilgan urtacha 
namunaning umumiy ogirligi kamida 3-4 kg bulishi kerak.