Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

partiyasi uchun pasport – kartochkasini tuzadi. Pasportda paxtaning seleksion va 
sanoat sorti, reproduksiyasi, dala guruxi, ombor nomeri, partiyaning boshlangan va 
tugallangan vaqti, uning og‟irligi va klassifikatorning familiyasi ko‟rsatiladi. 
3.6. PAXTANI PAXTA PUNKTLARIDA SAQLASH QOIDALARI 
Paxta asosan sentyabr, oktyabr va noyabr oylarida tayyorlanadi. Paxta 
tozalash zavodlari shu uch oy davomida bir mavsumda tayyorlangan paxtaning 
taxminan 20% ini ishlay oladi. Paxtaning qolgan ko‟p qismini uzoq vaqt saqlashga 
to‟g‟ri keladi. 
Paxtani uzoq vaqt saqlaganda tola va chigitning tabiiy xususiyatlarining 
buzulmasligiga yaxshi e‟tibor berish kerak. Paxtani yaxshi saqlash uchun kerakli 
shartlarning asosiysi uni omborlarga joylash vaqtidagi namligi GOSTga muvofiq I 
sort uchun 9,0; II sort uchun 10,0; III sort uchun 11,0 va IV sort uchun 13,0 %
dan oshmasligi kerak.(1,2,3) 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A 
001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

Mashinalar bilan terilgan va namligi ruxsat etilgan normadan yuqori 
bo‟lgan chigitli paxta vaqtincha (5 kungacha) saqlash uchun qabul qilinadi. 
Bunday paxtani joylashda uning balandligi I va II sortlar uchun 4 m dan va qolgan 
sortlarniki 3 m dan ortiq bo‟lmasligi kerak. 
Chigitli paxtani saqlash uchun sig‟imi 750, 1500, 3000, 4500 va 6000 t va 
temir-beton detallardan yig‟ilgan, pishiq yoki xom g‟ishtdan qurilgan yopiq ombor, 
to‟rt tomoni ochiq shiyponlar yoki butunlay ochiq maydonchalardan foydalaniladi. 
Saqlanayotgan paxta er osti suvlarining ta‟siri bo‟lmasligi uchun 
omborlarning pollari 50 mm qalinlikda asfaltlanadi yoki 150 mm qalinlikda yirik tosh
terib orasi mayda shag‟al bilan to‟ldiriladi, yoki 25 mm qalinlikda somonli loy bilan 
suvaladi, agar er osti suvlari ancha chuqur joylashgan bo‟lsa, tuproq yaxshilash 
tekislanib suvab qo‟yiladi. Chigitli paxtani yopiq omborlarda saqlash vaqtidagi 
zichligi, namligi 10-11% gacha bo‟lgan I va II sort paxta uchun 150-190 kg/m
3
va 
namligi 12-14% bo‟lgan III va IV va paxta uchun 130-160 kg/m
3
bo‟lishi kerak. 
Chigitli paxtani ochiq maydonchalarda saqlash uchun paxta tayyorlash 
g‟aramlash maydonchalari tartibli ravishda quriladi. 
G‟aramlash maydonchalarining o‟lchamlari 25x14, 22x11 va 11x10m 
bo‟ladi. Paxta joylanadigan g‟aram maydonlari er yuzidan 40 sm balandlikda qattiq 
to‟shama (asfalt, beton yoki somon loy) bilan qoplanishi kerak. G‟aram 
maydonchasining o‟rtasida tunnel qazish vaqtida to‟g‟ri yo‟nalishni belgilash 
uchun bo‟ylanma tilimi chizib ko‟rsatiladi. Boshqa o‟lchamdagi g‟aram 
maydonchalari qurilishi tavsiya etilmaydi. 
Paxtani maydonchalarda g‟aramlash faqat havo quruq paytida olib boriladi, 
yomg‟ir yoqqanda g‟aramlash taqiqlanadi. G‟aramga to‟kilgan paxta maydonning 
hamma joyiga bir tekis va bir xil qalinlikda joylashtirilishi lozim. G‟aramlangan 
paxtaning balandligi (uning cho‟kishigacha) sanoat navi va namligiga qarab 
quyidagi jadvalda ko‟rsatilgandagidek bo‟lishi kerak.