Logopedik ritmika

“Aylana ketidan” 
Bolalar uzun arqonni ushlaydilar, arqonning oxiri yetaklovchida. U bolalarni yetaklaydi 
va: “Bir birini ketidan, aylana ketidan, biz qadam ba qadam yuramiz” deydilar. Signalga hamma 
to‘xtaydi (musiqa to‘xtaydi), aylanaga yuzlarini qilib o‘giriladilar va: “Joyingda to‘xta, 
hammamiz ahillik bilan mana bunday qilamiz” deydilar. Pedagog (navbatchi, yetaklovchi) 
xohlagan harakatini ko‘rsatadi, masalan, qo‘larini arqon bilan yuqoriga ko‘taradi va unga 
qaraydi. Bolalar takrorlaydilar. Musiqa yangraydi, bolalar: “Bir birini ketidan...” deb yuradilar va 
boshqalar. To‘xtaganlaridan keyin pedagog yangi harakatni ko‘rsatadi, tana oldinga egiladi va 

---

tekislanadi; yoki oyoqni tizzada egib arqongacha ko‘tarish; yoki oyoqni oldinga chiqarib 
cho‘kka tushish va boshqalar. Har bir mashq 3 martadan 6 martagacha takrorlanadi. Bir o‘yinda 
5-6 ta turli harakatlar qilishga yo‘l qo‘yiladi. 
Ovozida buzilishi bo‘lgan bolalar va kattalar bilan 
musiqiy-ritmik mashg‘ulotlar
Tibbiy-logopedik ta’sirlar majmui logoritmik mashg‘ulotlarga: 1) ovozni tarbiyalashga: 
uning balandligi, kuchi, tembri, diapazonini; 2) nafas olishni rivojlantirishga: nafas olishning 
chuqurligi, nutqiy nafas chiqarishning davomiyligiga; 3) artikulyator apparatining rivojlanishiga 
imkon beradi. Ovoz buzilishiing terapiya majmui Dori-darmonli, fizioterapiyali davolanish va 
ortofonik mashqlarni o‘z ichiga oladi
. 
Ortofoniya
– artikulyatorli, nafas olish va ovozli mashqlar 
bilan ovoz funksiyalari buzilishini davolashning maxsus usuli. Ortofonik davolashning maqsadi 
– hiqildoqning ishida, nafas va artikulyatsiya funksiyalarida avtomatik buzilishni tiklash. Ovoz 
buzilishining muhim negizi logopedik, logoritmik va davolash ishining izchilligi, ovozni 
tiklashning hamma bosqichlarida funksional terapiyani o‘tkazish hisoblanadi. Shuning uchun 
nafasni, artikulyatsion motorikani va logoritmik mashg‘ulotlarda ovozni rivojlantirish ma’lum 
ma’noda kompleks ishning samaradorligini ta’minlaydi. 
Artikulyatsion apparatni rivojlantirish uchun lab, til, pastki jag‘, yumshoq tanglay uchun 
mashqlar o‘tkaziladi. Mashqlar ritmik, sanoq ostida, musiqa jo‘rligida bajariladi. Didaktik 
o‘yinlar ham taklif qilinadi: “Quvnoq tilcha”, “Mazali murabbo”, “Tishlarni tozalaymiz”, 
“Mushkucha belini bukyapti” (ochiq og‘iz bilan tilning beli ko‘tariladi), “Tebrangich”, “Biz 
qanday kulamiz”, “Kema guvillaydi” va bshqalar. 
Kattalar bilan mashg‘ulotlarda artikulyatsion apparatni mashq qilishda mustaqillik 
darajasi oshiriladi va vazifaning turi murakkablashadi.