Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон


Метрология манбалари ва уларни ўрганиш услублари



Download 1,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/100
Sana06.03.2022
Hajmi1,75 Mb.
#485020
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   100
Bog'liq
Хронология дарслик охирги 20.10.17

Метрология манбалари ва уларни ўрганиш услублари.
Ҳар 
бир фан ўз предметидан ташқари муайян вазифа ва масалаларни 
ечадиган манбаларга ҳам эга. Бу фикр метрология фанига ҳам 
тегишли. Метрология манбаларига буюм ёдгорликлари киради. 
Қадим замонлардан то ҳозирги кунга қадар етиб келган ўлчов 
эталонлари бўлиб, масштабли чизғичлар, тангалар, оғирлик тошлари, 
қадоқ тошлар –тарозитошлари, архитектура иншоотлари стандарт 
ўлчовли буюм ёдгорликларидир. Тарихий метрологияни ўрганишда 
ёзма манбалар қимматбаҳо ашё бўлиб ҳисобланади. Муҳим 
маълумотлар қонун чиқариш актларида сақланади. ХIX аср биринчи 
ярмида Россияда рус фунти ва аршинининг аниқ ўлчови қонун билан 
белгиланган. ХIX аср метрология тизими 1835-1899 йилларда 
чиқарилган қонунларда белгилаб берилган эди
1
. Турли давлатларда 
қонуний актлар орқали метрология ҳамда пул ҳисоби белгиланган 
ва кучга киритилган. Россияда ХIX асргача бу каби актлар бўлмаган. 
Бироқ ХVI-ХVIII асрларда “савдо китоби”, ”ҳисоб ҳикмати” сингари 
махсус маълумотномалар тузилган. Бу маълумотномалар ёрдамида ер 
ўлчовчилар, савдогарлар, саррофлар ўлчов ва оғирликлар ҳақида 
қимматли маълумотларни билиб олганлар
2

Метрология манбаларидан яна бири йилномалар, божхона 
ёрлиқлари, китоблари, турли қайд дафтарлари, саёҳатчилар ёзма 
баёнлари, шартномалар ва турли ҳужжатлардир. Ушбу метрологик 
манбаларнинг қиймати бебаҳо.Чунки, ХVIII аср ва кейинги замонлар 
маълумотлари хар бир давр метрологик тизими, алоҳида ўлчовлари 
1
 
International vocabulary of metrology — basic and general concepts and associated terms
. // Joint Committee 
on Guides for Metrology. 2008. 
2
Lester A. Ross. Archaeological metrology: English, French, American and Canadian systems of weights and 
measures for North American historical archaeology. 1983. Ottawa. National Historic Parks and Sites Branch 
Parks Canada Environment Canada. 


124 
ҳақида аниқ тасаввурлар беради. Тарихнинг илк даврига оид 
манбаларда узуқ-юлуқ ва тасодифий маълумотлар келтирилган. 
Манбаларнинг ўзига хослиги уларни ўрганиш услубларини ҳам 
белгилаб беради. Биринчидан, ҳар бир манбанинг ҳақиқий, асл 
ҳужжат эканлигини аниқлаш лозим. Сўнгра унда келтирилган 
маълумотлар шубҳасиз тўғрилигига ишониш мумкин. Агар бу манба 
буюм ёдгорлиги бўлса, уни тозалаш, тамға белгилари борлигини 
аниқлаш зарур, борди-ю, ёзма манба бўлса, унинг илк таҳлилини 
топиб, сўнгра тадқиқ этиш лозим. Метрологияда кўпгина манбалар 
расмий характер касб этмаганлиги учун уларда келтирилган 
маълумотлар тўғрилиги ва аниқлигини ўрганиш учун бошқа 
даврларга тегишли манбалар билан солиштириб, таққосланади
1

Борди-ю, манбага оид маълумотлар илгариги замон ҳужжатларидан 
топилмаса, кейинги даврлар, ҳатто ҳозирги замон ёзма манбаларидан 
излаб, таҳлил қилинади. Бу соҳада баъзи ҳолатларда чет эл 
метрологик 
тизимига 
ҳам 
мурожаат 
этиб, 
масалани 
ойдинлаштирилади. 

Download 1,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   100




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish