Toshkent moliya instituti "dinshunoslik" fanidan

3.
 
Islomda imon masalasi. 
Aqida mavzusi to‘rt qismga bo‘linadi: ilohiyot, 
nubuvvat, kavniyot va sam’iyot.
 
Ilohiyot iloh va Unga oid masalalar haqida bahs yuritadi. Nubuvvatda vahiy, 
payg‘ambarlik va ularga tegishli masalalar haqida bahs yuritiladi. Kavniyotda esa, borliqdagi 
mavjudotlar – inson, farishta, jin va sababiyat qonunlari haqida bahs yuritiladi. Sam’iyot eshitish 
bilangina sobit bo‘ladigan aqidalar haqida bahs yuritadi. Bular asosan g‘ayb olamiga tegishli 
masalalar bo‘lgani uchun bu turni «g‘aybiyot» ham deyiladi. 
Islom besh asosga qurilgan. Ular: imon, namoz, zakot, ro‘za va haj. Bular islomning 
sharti – rukni hisoblanadi.
Imon so‘zi ishonmoq, tasdiqlamoq ma’nolarini bildirib, istilohda, kalimai shahodatni 
aytish, ya’ni «La ilaha illalohu Muhammadun Rasululloh» («Allohdan boshqa iloh yo‘q, 
Muhammad uning rasuli»)ni til bilan aytish va dil bilan tasdiqlashdir. Buni chin dildan aytgan 
kishi musulmon hisoblanadi. 
Hadislarda imonning etti sharti bor ekani qayd etilgan bo‘lib, ular quyidagilardan iborat: 
1.
Allohning borligi va birligi, Qur’on va hadislarda bayon qilingan barcha ism va 
sifatlariga ishonish, uning barcha buyruqlarini qabul qilish va barcha qaytariqlaridan tiyilish. 
Tarixda ulamolar Allohning borligi haqida alohida to‘xtalib, dalil keltirmaganlar. Zero u 
davrlarda Xudoning borligiga barcha ishongan (xudo yo‘q degan tasavvur bo‘lmagan). Ammo 
zamonamizga kelib Xudoning borligiga ishonmaydiganlar chiqqandan keyin olimlar bu mavzuni 
ham aqida kitolariga kiritganlar va u aqidaning bosh mavzusiga aylangan. CHunonchi Allohning 
borligiga imon keltirmagan odamga aqida mavzusini tushuntirishning hojati yo‘q. 
Qur’onda 
«YOki ular hech narsadan (ya’ni, YAratuvchisiz) yaralib qolganmilar?! 
YOki ular o‘zlari yaratuvchimilar?! YOki osmonlar va Erni ham ular yaratganmi?! Yo‘q!