S. Eshtemirov elektron jadvallar ( 0 ‘quv qo‘llanma)

2.12. Oraliq natijalardan foydalanish
Excel muhitida ro'yxat ko'rinishida berilgan ma’lumotlami qayta ishlash bilan bog'liq 
bo'lgan yana bir qulay imkoniyat bilan tanishamiz.
Excel ro'yxatning alohida satrlari guruhidan tashkil topgan qismlarida va oxirida butun 
ro'yxat bo'yicha umumiy hisoblash ishlarini bajara oladi.
Ushbu imkoniyatning ustunligi shundaki, siz tegishli algoritm asosida bexato 
amallarni bajarsangiz, hisoblash ishlari avtomatik tarzda amalga oshiriladi. Buning uchun 
jadvalingizning kerakli qismini belgilab, qaysi ustuni bo'yicha guruhlarga ajratmoqchi 
bo'lsangiz, o'sha ustun nomini tanlaganingizdan keyin Excelning o'zi mazkur ustundagi 
bir xil nomlangan ma’lumotlar bo'yicha satrlami avtomatik tarzda guruhlarga ajratadi.
Excelda ajratilgan guruhlardagi hisqblash ishlarining natijalari oraliq natijalar deb 
yuritiladi.
Oraliq natijalarni hisoblashlardagi yana bir ustunlik shundan iboratki, hisoblash ishlarini 
boshqa hollarda bo'lgani singari butun belgilangan sohada emas, balki tanlangan alohida 
ustuplar uchun ham bajara olasiz.
40

---

Albatta, agar jadvalingizdagi ma’lumotlarni saralab alohida guruhlarga ajratishning 
iloji boMmasa yoki guruhlarga ajratib hisoblash ishlarini bajarishga ehtiyoj boMmasa, 
o'zingizga oldindan maMum bo'lgan hisoblash usullaridan foydalanasiz.
Guruhlangan ma’ lumotlar ustida ularning yig' indisini, ko'paytmasini, o'rta arifmetigini, 
eng katta va eng kichik qiymatini topish kabi bir qator ishlami bajara olasiz.
Misol tariqasida biror avtokorxonaning transport vositalari haqidagi maMumotlami 
o'zida jamlovchi jadvalni qayta ishlash jarayoni bilan tanishamiz (2.12.1- rasm).
Odatda ro'yxat ko'rinishidagi ma’lumotlaming birinchi ustunida ma’lumot turlari 
qayd etilgan bo'ladi. Shuning uchun maMumotlami guruhga olayotganda jadvalning 
birinchi ustunidagi bir xil maMumotlar bo'yicha guruhga olish maqsadga muvofiq. Demak, 
maMumotlami belgilayotganda ro'yxatning birinchi ustunini qo'shib belgilasangiz, 
yaxshi bo'ladi. Bizning misolimizda Avtobus, Mikroavtobus, Nexia, Jiguli, Tico nomli 
avtomashinalaming har biri uchun alohida oraliq natijalar hisoblanadi. Ammo zarurat 
bo'lsa, yuqorida qayd qilinganidek, ixtiyoriy ustun bo'yicha ham guruhlashni tashkil qila 
olasiz.
Bundan tashqari, maMumotlami belgilayotganda har bir ustun uchun tanlangan 
sarlavhani ham qo'shib belgilashni unutmang. Aks holda, Excel belgilangan sohaning 
eng birinchi satrini sarlavha satri deb tushunadi. Agar jadvalingizning ustunlari bo'yicha 
oldindan biror tarzda hisoblash ishlari bajarilgan bo'lsa, o'sha hisoblash natijalari 
keltirilgan satmi belgilanayotgan sohaga qo'shmaganingiz ma’qul. Chunki oraliq natijalar 
hisoblanayotganda ular ham qo'shib hisoblab yuboriladi.