Qiziqarli kimyo

7.1.5. TER D O G 1 LA R IN I TOZALASH
1. ... M o ‘ynadan tayyorlangan kiyim lardagi m oy yoki ter d og ‘larini ketka- 
лб
Ь uchun novshadil spirt va osh tuzidan tayyorlangan entmalardan foy- 
dalamladi. Eritma, 0,5 litrsu v g a3 qoshiqchatuz va 1 qoshiqcha 
novshadil spirt qo‘ shib tayyorlanadi. Toza lattani, bu eritma bilan ho‘ llab 
dog‘ joyi ishqalab tozalanadi.
2.... Harxil rangdagi shoxi, paxta vakanop to ‘qimalaridagi terdog‘larini 
osh tuzi eritmasi (bir stakan suvga birqoshiq tuzsolib tayyorlanadi) 
bilan tozalash mumkin. Buning uchun, eritma bilan ho‘ 1 langan paxta 
yordamida dog‘ joyi ishqalanadi va keyin suv bilan yuviladi.
3.... Oyoqkiyimlardagi terd o g 'i osh tuzi, novshadil spirt vatanakordan 
(bir stakan suvda 
1
qoshiqchatuz, 
1
qoshiqcha spirt va 
1
qoshiqcha 
tanakor eritiladi) tayyorlangan entma yordamida tozalanadi. Keyin suv 
bilan yuviladi.
4.... Ranglijunto
1
qimalardagi dog‘ sirkakislotayoki limonkislotaeritma­
si yordamida tozalanadi (bir qoshiqcha sirka yoki limon kislotani yarim
145

---

stakan suvda eritib tayyorlanadi).
5.... Oqranglijun, shoxi vapaxtalito‘qimalardagi terdog‘larinigiposulfit 
(tiosulfat) eritmasi yordamida tozalash m um kin (bir stakan suvda 
1 
qoshiqcha giposulfitni eritib tayyorlanadi). Bumng uchun, toza lattam ent- 
ma bilan ho‘ llab dog‘ joyi ishqalab tozalanadi va issiq suv bilan chayqab 
tashlanadi (giposulfit do‘konlaming foto bo‘ limlanda sotiladi).
6
.... Jundanto‘qilgan kiyimlardagi teri dog‘lan oshtiizining to ‘yingan ent- 
masi yordamida ishqalab tozalanadi. Bunda ham dog‘ yo‘ qolmasatoza 
benzin yordamida tozalanadi.
7
.
1.6. K IM YO H O LA T IN ISA Q L A SH YOKI
YAXSHILASH CHORALARI
1.... O qjun to‘qimalami yuvishdan oldin 2 soat davomidakir yuvish kuku- 
nidan tayyorlangan 
(10
litr suvga 
2
qoshiq kukun solib tayyorlanadi) 
eritmada saqlansa va key in yuvilsa, tez va yaxshi toza bo‘ ladi.
2....
Patli sochiq yoki uy kiyimmi yuvib, bir oz sho‘r suvda qaynatilib, qu- 
ritilib dazmollansa, ular muloyimlashib ko‘pchib turadi.
3. . Chitdan to‘ qilgan kiy lmlami yuvib, tanakorli suvda chayqab olib qu- 
ntilsa, o‘zmingtovlanishini saqlaydi. Chitdan yoki shox lpdan to‘qilgan 
kiyimlami yuvib, qaynoq tuzli entmada chayqab olib quritilsa, kiyim 
yum shoqbo‘ladi (5 litrsuvda3-4 qoshiq oshtuzi eritihb tuzeritmasi 
tayyorlanadi).
4 ... Agartrikotaj kiyimlarini yuvgandan so‘ngglitsermli suvda(lkki litr
suvda bir qoshiq glitsenn entib tayyorlanadi), keyin esa novshadil spirtli 
suvda 
(2
litr suvda bir qoshiqcha spirt entiladi) qaynatib quntilsa, kiyim 
yumshoq bo‘ ladi va ko‘pchib turadi.
5 ... Asil shoxining tovlamshini saqlash uchun, shoxi kartoshka suvida 
ho‘ llanadi (xom kartoshkani qirib, uning shirasini issiq suvga aralashtir- 
lb eritma tayyorlanadi) va 3 soatdan so‘ng suvda qaynab quritiladi. 
Shundan so‘ng, u yap-yangi holatga keladi.
6
.... Jelatinni suvda eriti b, bu eritmadan kamgina suvga qo ‘ shi b, unda 
shoxi kiyimlar chayqalsa, shoxi kiyim yumshoq bo‘ladi va uning elas- 
tikligi saqlanadi.