Qiziqarli kimyo

Botir.
Nega u, so‘ndirilmagan ohak deyiladi9
Nasiba.
CaO ning texnikaviy nomi so‘ndirilmagan ohak, agar u 
suv bilan ta ’sirlashsa kalsiy gidroksid, y a’ni so ‘ndirilgan ohak hosil 
bo‘ ladi, uning reaksiya tenglamasi (sahna to'ridajoylashtirilgan sinf tax- 
tasiga у ozadi), mana bu tarzda bo' ladi:
CaO + H20 = Ca(OH)2 + Q
Botir.
Tenglama oxiridagi Q harfi nimani bildiradi?
Nasiba.
Kimiyoviy reaksiyalar albatta issiqlik chiqishi (ekzoter- 
miyaviy)yoki issiqlikyutilishi (endotermiyaviy) bilan boradi. So'ndinlmagan 
ohakning so‘nishi ekzotermiyaviy reaksiyaga misol bo‘ ladi. Endi topish- 
moq savolingizni amalda bajarib, ungajavob topamiz (stol ustidagi tuxum- 
lami Botirgako‘rsatib). Ana shu tuxum lardan bittaxomini tanlab bering.
Botir.
Bu tuxumlaming pishgani ham bormi ?
Nasiba.
Tuxumlaming bittasi pishgan, lkkitasi xom ?
Nodir.
Tuxuming xom-pishig1 ini qanday bilsa bo' ladi ?
Dilafruz.
Shuni ham bilmaysizlarmi 9
Nasiba.
Tuxuming xom yoki pishig' ini fizikadan bilishlaringiz ker- 
ak edi. Birinchidan xom tuxumni stol ustida gildiratib aylantirsangiz, u 
yahshi aylanmaydi. Pishgan tuxum esa yaxshi aylanadi. Dckinchidan, xom
103

---

tuxumni qo'lda qisib, yorug’hkka tutib qaralsa, undan y o ‘rug‘lik o ‘tib 
ko‘rmadi Pishgan tuxumdan yorug' lik o ‘tmaydi
Nodir.
(tuxumlarni stol ustida aylantiradi, keyin yorug‘ga tutib 
ko‘radi-da, xomini ajratib, Nasibaga uzatadi). Mana bularxom tuxumlar 
bo‘ lishi kerak.
Nasiba.
(kichik chelakkataxm inan 1,5 - 2 kg so ‘ndirilgan ohak 
solib, ustiga xom tuxumlarni qo‘yadi, uning ustidan 1-1,5 litr suv quyadi, 
shu ondayoq suv qaynay boshlaydi). Ko'rayapsizlarmi? Suv qaynayapti 
Hozir tuxumlar ham pishib qoladi