Qiziqarli kimyo

Asbob va reaktivlar 
0 ‘lchov silindiri (6 dona)
1000-2000 ml hajmli kimyoviy stakan. Temir, mis, 
kobalt, nikel, marganes va magniy tuzlari 50% li 
natriy silikat (Na2SI03) tuzi eritmasi. Sanq kon tuzi 
K4[Fe(CN)6], Natriy xromat Na^CrO^ .Natriy kor- 
bonattuzi. Tanakor Na,B,0,.
2 
4
7
50% li natriy silikat tuzi eritmasi tingandan so‘ng, oltita o‘lchov sil- 
mdingatengmiqdorda quyiladi. Birinchi silindirga temir tuzi, ikkinchi 
stakanga mis, uchinchisiga kobalt, to‘rtinchisiga nikel, beshinchisiga 
marganes va oltinchisiga magniy tuzi kristallaridan tashlanadi. Bir necha 
minutdan so‘ng ,har bir silindirda har xil rangli “sun‘iy suv o‘tlari” paydo 
bo‘la d i. Kobalt tuzlari ko‘k tusli “suv o‘ti”, nikel tuzlari esa chiroyli 
yashil tusli, temir tuzlari qo‘ng‘iryoki qoramtir yashil (metal valentl igiga 
muvofiq), magniy tuzlari esa rangsiz“suv o‘tlari”ni vujudga keltiradi.
0 ‘lchovsilindirlario‘mida bitta katta stakan olib, unga 50% li natny 
silikat eritmasi solib, ustidan yuqori da keltirilgan tuzlar krtstallari bir- 
danigatashlansa, stakanda chiroyli “kimyoviy manzara” vujudga keladi.
Natriy silikat o‘rnida 3-5% li sariq kon tuzi, natriy xromat, natriy 
karbonat yoki tanakomi ishlatish mumkin.
Bu taj nbalammg sin nimada ?
Idishlardagi '‘suv o ‘tlari”ning vujudga kehshini quyidagicha izohlash va tu- 
shuntinsh mumkin. Natriy silikat tuzi eritmasi biror tuz bilan to'qnashganda. uning
43

---

knstallari atrofida suvda erimaydigan tuz pardasi hosil b o ‘ladi. Bu parda suvni 
o'tkazadi, ammoentmani o'tkazmaydi. Knstall atrofidagi parda ichiga suv o'tgandan 
so ng, eritmaga aylanadi. Unmg hajmi ortgan sari bosim vujudga kelib, pardayorila- 
di. Hosil bo'lgan tuz eritmasi natriy silikat bilan to'qnashadi va yana parda hosil 
b o iad i. Bu ja ra y o n k o 'z o'ngim izda davom etib, chiroyli manzarani hosil qiladi, 
's u v o ’tlari” go‘yo o'saver adi
1.6.5. M U ZL A SH N A TIJA SID A IS S IQ L IK CH IQ ISH I