Самарқанд давлат архитектура қурилиш

Global raqobat mavjud qachonki, 
milliy bozorlardagi o’zaro bog’liqliklar 
xalqaro bozorni vujudga keltiradi va 
raqobatchilar 
bir-biri 
bilan 
turli 
mamlakatlarda raqobatlashadilar. 
 
Ko’p millatli raqobatda kompaniyalar 
milliy 
bozorda 
yetakchilik 
uchun 
kurashadilar, global raqobatda esa 
jahon 
bo’yicha yetakchilik uchun 
raqobatlashadilar. 
 

---

185 
Dengiz kemalari dvigatellarini yog’lash tarmog’ida global raqobat 
mavjud, chunki kemalar bir bardargohdan ikkinchisiga o’tadilar va 
ularga bir xil yog’lar kerak bo’ladi. Shu sababli Exxon, Britich Petroleim 
va Shell kompaniyalari global bozorda raqobatlashadilar. 
6.5.2. Xalqaro strategiyalarning namunalari. 
Xalqaro bozorlarda faoliyat ko’rsatuvchi kompaniyalar uchun oltita 
strategik yondashuvlar mavjud: 
1.
Xorijiy firmalarga kompaniya texnologiyasidan yoki ishlab 
chiqarishdan va tovarni sotishdan foydalanish lisenziyasini sotish. 
2.
Milliy ishlab-chiqarishni qo’llab-quvvatlash va xorijiy mamlakatlar 
bozoriga tovarlarni eksport qilish. Bunda o’z taqsimot kanallaridan 
yoki xorijiy hamkorlar nazoratidagi kanallardan foydalanish 
mumkin. 
3.
Ko’p millatli strategiyaga amal qilish. Bunda har bir mamlakat 
uchun mahalliy sharoitlarni e’tiborga olib, strategiyalar yaratiladi. 
4.
Past xarajatlar global strategiyasiga amal qilish. Bunda kompaniya 
jahon bozorlarida past xarajatlar ta’minotchisiga aylanadi. 
5.
Diffirensiyaning global strategiyasiga amal qilish. Bunda kompaniya 
jahon bo’yicha raqobat ustunligiga ega bo’lish uchun tovarni 
individuallashtiradi. 
6.
Konsentrasiyaning global strategiyasiga amal qilish. Bunda 
kompaniya bir necha muhim mamlakatlar bozorining tor sigmentida 
harakat qiladi. Past xarajatlar yoki differensiya asosida tor sigmentga 
kirish, 
harakatlarni 
global 
muvofiqlashtirish 
orqali 
raqobatbardoshlikni ta’minlaydi. 
Kompaniya qimmatli «nou-xau»ga yoki patent rasmiylashtirilgan 
mahsulotga ega bo’lib, xorijga chiqish uchun yetarli resurslarga ega 
bo’lmasa, bunday kompaniyalarga lisenziya berish maqsadga muvofiq. 
Texnologiyadan foydalanish va tovar ishlab chiqarish uchun kompaniya 
lisenziya bersa, u mos ravishda lisenziya daromadiga ega bo’ladi. 
Xalqaro bozorga chiqish uchun mahalliy korxonalardan eksport 
uchun tovar ishlab chiqarish bazasi sifatida foydalanish ajoyib 
boshlang’ich strategiya hisoblanadi. Tovar ishlab chiqaruvchi xorijiy 
vositachilar bilan shartnoma tuzib, o’z tovarlarini tarqatishi yoki 

---

186 
marketing, sotish va taqsimot kanallarini o’zi tashkil etishi mumkin. 
Koreya 
va 
Italiya 
kompaniyalari 
shu 
kabi 
strategiyalardan 
foydalanadilar. 
Ko’p millatli va global strategiyalarni taqqoslash murakkab 
muammo hisoblanadi.