Самарқанд давлат архитектура қурилиш

Tarqoq 
tarmoqlarda 
odatda 
kompaniyalar: 1) keng raqobatlashish 
yoki tor sigmentda konsentrasiyalash; 
2) past xarajatlar va mahsulotni 
individuallashtirish 
kabi 
strategik 
yo’nalishlardan birini tanlaydi.
 

---

181 
ostida 
ekanligini 
bildiradi. 
Tarqoq 
tarmoqlardagi 
raqobatli 
strategiyalarga quyidagilar kiradi: 
1.
Tipik korxonalarni qurish va ekspluatasiya qilish. Ushbu 
strategiyalar chakana savdo va umumovqatlanish kompaniyalari 
tomonidan qo’llaniladi. Standartlashgan savdo shahobchalarini 
qulay joylashtirish orqali ulardan yuqori samara olishni strategiya 
o’zida mujassam etadi. 
2.
Past xarajatlar asosida ishlash. Past xarajatlar bilan ishlash asosida 
foyda olish yuqori bosim ostida bo’lganda kompaniyalar 
tejamkorlik bilan faoliyat yuritadilar. Past xarajatlar bilan faoliyat 
ko’rsatadigan kompaniyalar boshqalarga nisbatan yuqori foyda 
oladi.
3.
Mahsulotning turlari bo’yicha ixtisoslashuv. Agar tarqoqlashgan 
tarmoq mahsulotlarning va xizmatlarning keng qo’llashni o’zida 
mujassam etsa, o’z e’tiborini bir guruh tovar va xizmatlarni 
yaratishga qaratgan kompaniya samarali faoliyat ko’rsatishi 
mumkin. Masalan, avtomobillarni ta’mirlash yo’nalishida sanoat 
binolarini ta’mirlashga, yoki turar joy binolarini ta’mirlashga 
ixtisoslashuv. 
4.
Iste’molchilar 
toifalari 
bo’yicha 
ixtisoslashuv. 
Tarqoq 
tarmoqlardagi raqobatga bardosh berish quyidagi iste’molchilarga 
xizmat ko’rsatish orqali amalga oshirilishi mumkin: a) 
iste’molchilarning bozor hokimligi past, chunki ularning o’zi 
kamsonli va ularning ehtiyoji katta emas; b) ular boshqa 
iste’molchilarga nisbatan narxlarga ta’sirchan emas; v) maxsus 
buyurtma orqali tayyorlanadigan yoki o’ziga xos xususiyatlarga 
ega tovarlarga ega bo’lishni xohlovchi iste’molchilar. 
5.
Kompaniya chegaralangan geografik hududda konsentrasiya 
strategiyasi asosida tarqoq tarmoqda bozorning katta ulushini 
egallay olmasa ham, cheklangan hududda ustunlikka erishishi 
mumkin. Kompaniya o’z kuchini cheklangan hududga yo’naltirishi 
yuqori ishlab chiqarish samaradorligini beradi. Tezkor ta’minotlar 
va 
mijozlarga 
xizmat 
ko’rsatish, 
mahsulotning 
keng 
iste’molchilarga 
tanishligi, 
reklamaning 
hujumkorligi 
va 

---

182 
mablag’larning katta hududlarga tarqalmaganligi samaradorlikni 
ta’minlaydi. Supermarketlar, banklar va sport tovarlarini chakana 
sotuvchilari o’zlarining ko’p sonli korxonalari va vakolatli 
firmalari xizmatidan cheklangan hududda foydalanadilar.
Kompaniyalar tarqoq tarmoqlarda raqobat ustunligiga ega bo’lish 
uchun xarajatlarni pasaytirishni yoki tovarni individuallashtirishni 
tanlashda strategik erkinlikka egadirlar.