Toshkent davlat agrar universiteti nukus filiali

Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

---

haqini olaveradi. Bu sharoitda korxona sotilgan mulk uchun olgan mablag‘larni ishlab chiqarishni
kengaytirish va rivojlantirish maqsadlariga sarflash imkoniyatlariga ega bo‘ladi.
Shartnoma amal qilayotgan muddat ichida ijaraga berilgan barcha ishlab chiqarish vositalari-mashina
uskuna va jihozlar lizing kompaniyasi balansi hisobida bo‘ladi va kompaniya yuqoridagi texnika
uskunalarning sohibi (egasi) sifatida e'tirof etiladi.
Ijaraga berilayotgan mulkka nisbatan lizing quyidagi turlarga bo‘linadi:
Sof lizing. Bunda ijaraga berilayotgan mulk va ularni ishlatishga sarflanadigan barcha qo‘shimcha
xarajatlar ijarachi zimmasiga yuklatiladi.
To‘liq lizing. Bu lizing turiga binoan ijaraga berilayotgan mashina va uskunalarga texnik xizmat
ko‘rsatish bilan bog‘liq barcha sarf- xarajatlar lizing kompaniyasi zimmasiga tushadi. Agar lizing beruvchi
sub'ekt sifatida lizing kompaniyasi faoliyat ko‘rsatsa, bunday hollarda lizing bo‘yicha operatsiyalar
quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
Shartnoma imzolangunga qadar lizing oluvchi sub'ektning talab va ehtiyojlari bayon etilgan
buyurtmasi ko‘rib chiqiladi. Kompaniya rahbariyati o‘z navbatida, yuqoridagi buyurtma bilan murojaat
qilgan tashkilotning so‘nggi yillardagi moliyaviy holat bilan tanishib chiqadi. Agar tekshiruv natijasi
qoniqarli deb topilsa, kompaniya mazkur tashkilot bilan lizing shartnomasini imzolaydi.
Shartnoma ikki tomon o‘rtasida lizing kompaniyasi (ijaraga beruvchi) va lizing oluvchi (ijarachi) yoki
bo‘lmasa uch tomonlama imzolanishi mumkin. Bunda, shartnomada uchinchi tomon sifatida zarur mashina
va uskunalarni ishlab chiqaruvchi korxona ishtirok etadi.
Lizing shartnomasi ikki tomonlama imzolangan taqdirda lizing kompaniyasi ikkinchi tomon bilan
shartnoma shartlarini kelishib olgandan so‘ng, uning buyurtmasiga muvofiq, so‘ralayotgan texnika va
texnologiyalarni, mashina va asbob-uskunalarni ishlab chiqaruvchi korxonaga ma'lumotnoma yuboradi
hamda ijaraga olinayotgan uskunalarning narxlari ijara shartlari va hokozolarni kelishib oladi. Lizing
oluvchi sub'ekt esa, o‘z navbatida, kompaniyaga, o‘ziga kerakli uskunalarni ijaraga olishini tasdiqlovchi
majburiyat xati yuboradi. Odatda, bu xatga kerakli uskunalarni olish haqidagi buyurtma blankasi ilova
qilinadi.
Lizing operatsiyalarini amalga oshirish bosqichlari
Lizing operatsiyasi tushunchasi asl mohiyatiga ko‘ra lizing kompaniyasining o‘z hisobiga muayyan
texnika va texnologiyalarni, mashina va uskunalarni sotib olishi, so‘ngra esa ularni lizing oluvchi sub'ektga
shartnoma asosida ijaraga berishi muomalalarini o‘z ichiga oladi. Lizing operatsiyasi uch bosqichga
bo‘linadi.
2-jadval
Lizing operatsiyasi bosqichlari
Bosqichlar
Bajariladigan ishlarning mazmuni
1 -bosqich
Lizing operatsiyalarini amalga tatbiq etishning boshlang‘ich bosqichida
lizing kompaniyasi umumiy tayyorgarlik ishlarini olib boradi. Bungacha
albatta, lizing kompaniyasi barcha hujjatlarni huquqiy jihatdan tartibga
keltiradi, chunonchi, lizing loyihasining barcha xususiyatlari va
shartnomalarini chuqur o‘rganib chiqish, shular jumlasidandir. Mazko‘r
bosqichda lizing olishga imkoniyati bor lizing oluvchilarning buyurtmalari
ko‘rib chiqiladi hamda olgan kredit mablag‘larni o‘z vaqtida qaytara olish
imkoniyatlari to‘la tahlil qilinadi, texnika va texnologiyalarni sotib olish uchun
sarflanayotgan mablag‘larning maqsadga muvofiqligi hamda ularning
kelgusida foyda keltirishi bilan bog‘liq hisob-kitoblar amalga oshiriladi.
Shuningdek bu bosqichda biznes-plan tuzilib, unda bayon etilayotgan
ma'lumotlar to‘la tahlil qilinadi.