xulosalarini baholash mumkin bo‘ladi.
Jahon banki tomonidan ishlab chiqilgan usullar nimani, qanday qilishni, investitsiyalarni qaerdan
kelishini, loyiha bo‘yicha yaratiladigan mahsulotni sotish va yetkazib berish, yangi kelajak loyihalarni
amalga oshirishda qo‘lga kiritilgan tajribalarni qanday hisobga olish masalasini yechishda ishlatiladigan
yagona yondashuvdan foydalanish imkonini beradi. Baho usuli loyihalarni amalga oshirish xarajatlarini va
turli holatlardan olingan natijalarni o‘rganishga yo‘naltirilgan: ya'ni mehnat jamoasi tomonidan yoki
aksioner tomonidan; loyihani amalga oshiruvchi tashkilot tomonidan; loyihani amalga oshirish tabiati yoki
ijtimoiy mehnat. Jahon banki tomonidan taklif qilingan usullar, ishlab chiqilgan loyihani iqtisodiy va texnik
nuqtai- nazaridan foydali bo‘lishi uchun va bunda faqat loyihani texnologik va jiddiy texnik tomonlarini
hisobga olib qolmasdan, balki investitsiyalash, boshqaruv va moliya ta'minot tizimini, shuningdek loyihani
yashay olish qobiliyatini va uzoq xizmat qilishi natijalarini ham hisobga olish zarur.
Milliy mulkka xorijiyliklar egalik qilishiga hamma vaqt va hamma joyda xavotirlik bilan qaralgan va
ziyraklik talab qilingan. Har qanday ko‘chmas mulkni xorijiy shaxs tomonidan sotib olinishi an'anaviy
gumonsirash va xavf bilan qabul qilinadi. Erkin kapital, yangi texnika va dastgohlarni olib kelishga
qo‘shimcha ish joylarni yaratishga qaramasdan xorijiy investorlarga nisbatan hushyor bo‘lish davlatning
investitsiya siyosati va investitsiya muhiti shakllanishiga haqiqiy omil bo‘lib hisoblanadi.
1
Jahon tajribasidan ma'lumki, asosan eksportga mo‘ljallangan ishlab chiqarishni hamkorlik asosida
eksportga mo‘ljallangan ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish muvaffaqiyat qozonishga olib keladi va
korxonalarni valyuta jihatdan o‘z-o‘zini qoplashni ta'minlaydi.
Yuqorida qayd etilgan masalalarni va muammolarni yechishda davlat tizimlari tomonidan investitsiya
faoliyatini muvofiqlashtirish yo‘lini to‘g‘ri aniqlash ayniqsa iqtisodiyotni inqirozdan olib chiqish davrida
muhim masaladir.
Bozor munosabatlarini yo‘lga qo‘yish tugatilmagan qurilishlarni qayta ro‘yxatdan o‘tkazilishini
taqozo etadi. Buning asosida esa qurilish muddatlari tugab ketgan, me'yor muddatlariga nisbatan cho‘zilib
ketgan ishlab chiqarish qurilishlari to‘xtatilishini, keraksizlarini, bozor munosabatlariga o‘tish munosabati
bilan voz kechish masalasini ham ko‘ndalang qilib qo‘yadi. Tugatilmagan qurilish ob'ektlarini ularni boshqa
mulk egalariga sotish, ijaraga berish imkoniyatlari aniqlanadi. Ijaraga topshirish bu qurilish ob'ektlarini
qisqa davr ichida tugatilishini, ishga tushirilishini ta'minlaydi va qurilish cho‘zilishini oldini oladi. Bozor
munosabatlariga o‘tish davrida kichik va o‘rta qurilish ob'ektlarini ham ta'minlash zarurdir. Investitsiya
bozorini barpo etish tugatilmagan qurlishlarning tahlili natijalari bo‘yicha, jami kerak bo‘lmagan zahiradagi
va ortiqcha vositalarni ulgurji savdosini tashkil etish lozim bo‘ladi.
Investitsiyalar bozorining barpo etilishi turli kichik, o‘rta va yirik quruvchi pudrat tashkilotlarini
vujudga kelishini ta'minlaydi. Ular turli xildagi mulkchilik egalari tomonidan tashkil etiladi va raqobat
rivojlanishiga olib keladi. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, mavjud bo‘lgan
ko‘pgina zararli, past rentabelli korxonalarni tugatilishini talab qiladi.
Bozor munosabatlariga o‘tish davrida investitsiya faoliyatini tashkil etishni muvofiqlashtirish
maqsadida davlat moliya va kredit murvatlari keng ravishda foydalanishi lozim. Moliya va kredit murvatlari
turli xil tarmoqlardagi turli xil yakka hokimlikning tugatilishiga qaratilmog‘i kerak.
Tarkibiy siyosat-o‘tish davrida davlat iqtisodiy siyosatini muhim maqsadlaridan biridir. Xo‘jalik
tizimining bir shakldan boshqa shaklga o‘tishi jarayonida tarkibiy o‘zgarishlarning zarurati dastavval rejali
iqtisodiyotdan qolgan texnik qoloqlik va nisbatlarini aks ettirmaydigan buzilgan narxlar, doimiy taqchillik
va resurslardan foydalanishning xarajat murvatlari hukmronligi sharoitida muayyan siyosiy vaziyatga
bog‘liq ravishda amalga oshiriladi.
Iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirish eksportni kengaytirish va importni almashtirishga qaratilgan dastur
hamda loyihalar davlat tamonidan qo‘llab-quvvatlash hisobiga amalga oshadi. Hamma investitsiyalarning
60% ga yaqini ustuvor tarmoqlarni rivojlanti-rishga yo‘naltirilmoqda, ilg‘or texnologiya va uskunalarni
keltiruvchi to‘g‘ri investitsiyalar mamlakat uchun o‘ta muhim bo‘lgan mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun
qo‘shma korxonalar barpo qilish o‘smoqda.
O‘zbekiston sanoatining muhim xususiyatlaridan biri uning qishloq xo‘jaligi bilan chambarchas
aloqasidir, chunki mashinasozlik (kimyo va neft kimyo hamda qishloq xo‘jalik xom ashyosini qayta ishlash)
bilan hamda qishloq xo‘jalik xomashyosini qayta ishlash (yengil, qayta ishlash va boshqa.) sanoatini
resurslar bilan ta'minlaydi. Respublika sanoat mahsulotining 2/3 miqdorga yaqini qishloq xo‘jaligi bilan
o‘zaro harakat qiluvchi tarmoqlarga to‘g‘ri keladi.
Shu bilan birgalikda O‘zbekistonda boy ma'dan konlariga asoslangan rangli va qora metallurgiya,
yoqilg‘i-quvvat, qurilish ashyolari kabi sanoat tarmoqlari rivojlandi. Yirik neft va gaz konlari negizida
yoqilg‘i sanoatini rivojlantirish, yirik issiqlik elektrostansiyalarini, kimyo va neft-kimyo sanoati
Do'stlaringiz bilan baham: 
