|
Investitsiya faoliyati ishtirokchisi
investorning buyurt- malarini bajaruvchi sifatitsa investitsiya
faoliyatini ta'- minlovchi investitsiya faoliyati sub'ektitsir.
Reinvestitsiyalar
investor tomonitsan kiritilgan inves- titsiyalarni boshqa savlatga yoki hutsutsga berib
yuborishsir.
Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligi va uni fermer xo‘jaliklariga jalb etish yo‘llari
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1998 yil 24 sekabrsa qabul qilingan «Investitsiya faoliyati
to‘g‘ri- sida»gi Qonunida fermer xo‘jaligiga xorijiy investitsi- yalarni jalb qilish yo‘llari ko‘rsatilgan.
Xalqaro moliya korporatsiyasi, yevropa tiklanish va ta- raqqiyot banklari, Osiyo «Krossroud» kredit
kompaniyasi, O‘zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat Mil- liy banki, O‘zbekiston
xususiylashtirish va investitsiya- lar bo‘yicha xalqaro «O‘zprivatbanki» ABN AMRO bank, «Asa- ka»
banki, Aksiyadorlik-tijorat «Paxtabank», Aksiyador- lik-tijorat «O‘ztadbirkorbank» kabi qator moliya insti-
tutlari fermer xo‘jaliklari loyihalarini moliyalash uchun qat'iy valyutada kreditlar berishadi.
Xalqaro moliya korporatsiyasi kreditlarni faqat mil- liy kompaniyalarga beradi va hozirgi paytda
qo‘shma kor- xonalarni tashkil etishga ko‘proq e'tibor qaratadi.
Shuningdek, xalqaro moliya korporatsiyasi maslahat be- rishda va boshqa moliyalash manbalarini jalb
etishda ish- tirok etadi. Uning O‘zbekistondagi strategiyasining muhim qismi xususiy sektor, tarkibiy
yangilanishlar va xusu- siylashtirish yo‘nalishidagi aniq loyihalarni moliyalash- tirishdan iborat.
yevropa tiklanish va taraqqiyot banki hamda Osiyo taraq- qiyot banki tomonidan ochilgan kredit
yo‘nalishlari, asosan, Milliy bank va «Asaka» banki orqali amalga oshiriladi. Yaqin kunlarda ishlab
chiqarishda yevropa tiklanish va ta- raqqiyot bankining kredit yo‘nalishlari aksiyadorlik ti- jorat «Paxta-
bank» orqali ochilishi kutilmoqda.
Kichik va o‘rta biznes mezonlariga muvofiq keladigan xususiy , kichik, qo‘shma, dehqon fermer
xo‘jaliklari va aksiyadorlik jamiyatlari yevropa tiklanish va taraqqiyot banki hamda Osiyo taraqqiyot banki
kreditlarining oluv- chilariga aylandilar.
Kredit yo‘nalishlarining resurslaridan xorijiy usku- nalar va texnologiyalarini xarid qilishni
moliyalashtirish, qishloq xo‘jalik mahsulotlari va mahalliy xomashyo resursla- rini qayta ishlash, ishlab
chiqilgan namunaviy yoki alohida loyihalar asosida eksportga yo‘naltirilgan mahsulotlar va xalq iste'moli
molllari ishlab chiqarishni ko‘zda tutadigan investitsiya loyihalarini ta'minlash bilan bog‘liq dastlab- ki
ishchi kapitalini shakllantirish uchun foydalaniladi.
Zamonaviy investitsiya siyosatining muhim tamoyillari har turli kapitalni bir martalik imtiyozlar bilan
jalb etishdan emas, barqaror va o‘zaro manfaatli investitsiya tar- tibi hamda real kafolatlar berishdan iborat.
Hozirgi bosqichda xalqaro xorijiy kapital harakatining shakllari turlicha bo‘lib, bevosita xorijiy
investitsiyalar us- tuvor rol o‘ynaydi. Ular amalga oshiriladigan mexanizm va ka- nallar doimiy
takomillashib, rivojlanib zamonaviylashmoqsa.
Zamonaviy jahon xo‘jaligi mintaqaviy va xalqaro mi- qiyosda milliy iqgisodiyotga xorijiy
investitsiyalarni jalb qilish va faoliyat ko‘rsatishning yetarli darajada aniq qoidalariga ega. Tajriba shuni
ko‘rsatadiki, ularga oqilo- na rioya etilishi xorijiy investitsiyalardan samarali foy- dalanishni ta'minlaydi.
Fermer xo‘jaliklari mahsulot yetishtirish va xizmat ko‘rsatishni tashkil qilish uchun sarmoya sarf etadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida esa, har bir investor sarmoyasini sarflashdan oldin sarmoya sarflanadigan
tadbir qanday natija berishini, uning iqtisodiy samarasi qanday bo‘li- shini bilishni talab etadi. Fermer
xo‘jaligi ham sarf- lanadigan yoki yo‘naltiradigan kapital sarflarni, uzoq muddatga foydalaniladigan
vositalarni tashkil etishga qaratilgan mablag‘lar samarasini loyihalashtirish jara- yonini ko‘zda tutadi.
Fermer xo‘jaligi biron tadbirni amalga oshirish uchun tashqaridan mablag‘ jalb qiladigan bo‘lsa, tadbirni
ifoda etuvchi loyihada ko‘zda tutilgan sarf-xarajatlari, iqtiso- diy samaradorligi aniq hisoblangan bo‘lishi
kerak. Bu loyi- haning texnik-iqgisodiy jihatdan asoslanganligini (TeO) ifodalovchi hujjatda aks ettiriladi.
Bu masalani hal qilishda kapital sarflar va investitsiyaning iqgisodiy sa- maradorligini aniqlash usulidan
foydalaniladi.
Uzoq muddatga kiritiladigan investitsiyaning absolyut yoki mutlaq samaradorligi qiyosiy yoki nisbiy
aniqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
