biznes-rejaning asosiy qismi xaridorlarga taklif qilinadigan maxsulot, umuman amalga
oshirilmoqchi bo‘lgan tad- birning mohiyati bayon qilingan bo‘limdan iborat bo‘ladi. Bu bo‘limni
yoritganda rahbar xodim taklif qilgan mahsulot raqobatchilarnikidan ma'lum xususiyatlari bilan ajralib
turmogi lozim;
- rahbar tadbirkor taklif etgan yoki amalga oshirayotgan tadbiri natijasida ishlab chiqarayotgan
mahsuloti faqatgina uning sa'y harakati mahsuli bo‘lmasdan, balki moliyaviy ta'minotiga ham bog‘liqdir.
Shular sababli rahbar xodim taklif qilgan tadbir asosida ishlab chiqarishni xom-ashyo bilan va boshqa zarur
moddiy resurslar bilan ta'minlash, yangi texnika, ilgor va tejamkor texnologiyalarni jalb etish, ularga yetarli
shart-sharoitlarni yaratib berish rahbarlarga ma'lum bo‘lishi va boshlangich faoliyati negizini tash kil
qilmog‘i lozim.
Tadbir rahbari quyidagi savollarga aniq va tushunarli javob berishi shart:
-taklif qilingan mahsulotlarga (xizmatga) bozorda talab bormi yoki yo‘qmi? Talab darajasi qanday?
(yuqori, o‘rta, past).
-taklif etilayotgan mahsulotlari (xizmat) iste'molchiga nimasi bilan yoqadi?
-ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar raqobatchilar mahsulotidan nimasi bilan farqlanadi?
-mahsulot bozorgirmi va u necha yil davomida bozorni egallab turadi?
-mahsulot patentlanganmi, mualliflik guvohnomasi bormi, ular qaerlarda va kim tomonidan ro‘yxatga
olingan, bankda hisob raqamiga egami?
Biznes-rejaning bu bo‘limida taklif qilinadigan mahsulotning sotilish narxi, hajmi va uni ishlab
chiqarishga ketadigan xarajatlar qiymati, olingan naf-foyda miqdoriga baxo berilishi shart.
Biznes-rejada bozorni o‘rganish:
-
biznes-rejaning bu qismida tadbirkor, o‘z hamfikrlari va sarmoyadorlari bilan marketing rejasining
asosini tashkil qiluvchi masalalarni bayon qilishi kerak. Bu qism nihoyatda muhim bo‘lib, uning tafsiloti
tadbirkorlar, dehqon va fermerlar uchun istiqbol reja va bajaradigan ishlarda dastur vazifasini o‘taydi.
Ularg‘a quyidagilar kiradi:
-
tovar mahsulotini iste'molchiga yetkazish usuli va yo‘llari;
-
narx-navo tizimi;
-
tovar mahsulotini tashvikot (reklama) qilish yo‘llari;
-
tovar mahsuloti sotilishini rag‘batlantirish yo‘llari;
-
tovar mahsulotini olganlarga xizmat ko‘rsatish;
-
korxona va tovar mahsulotining obro‘-e'tibori (imidj) haqida istemolchilar va keng omma o‘rtasida
ijobiy fikr uygotish.
Yukorida qayd qilingan har bir masala bo‘yicha ijara va oila pudrati jamoalari, dehqon va fermerlar
quyidagilarni bilishlari lozim. Birinchidan, mahsulotlar qaysi usulda sotiladi, o‘z do‘konlarida-mi? yoki
boshqalar orqalimi? Ikkinchidan, mahsulot narxi nimaga asoslanib belgilanadi, ketgan xarajatlarni qoplash
uchun qaysi darajada foyda ko‘rish yetarli? Uchinchidan, mahsulotlarni tashvikot qilishni qanday tashkil
qilish mumkin va bunga qancha mablag ajratiladi? To‘rtinchidan, mahsulot sotish qanday yo‘llar bilan
kengaytiriladi: sotuvchilar sonini ko‘paytirib-mi? yoki yangi bozorlar topish hisobigami? Beshinchidan,
mahsulot va korxona haqida iste'molchilar o‘rtasida obro‘-e'tibor, yaxshi fikr paydo qilish uchun qanday
ishlar amalga oshirilmoqchi?
Bu to‘g‘rida xorijiy davlatlar tadbirkorlari, dehqon va fermerlari tajribasini o‘rganish zarur.
Taklif etilayotgan loyiha turiga qarab (qanday mahsulot ish- lab chiqarish yoki xizmat turlariga qarab),
biznes-rejaning bo‘limlari ham turlicha bo‘lishi mumkin. Lekin, bunday xujjatning mazmuni ozmi-ko‘pmi
namunaviy bo‘lib, quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
1. Rezyume (xulosa). Bu biznes-rejaning boshlanuvchi va eng qisqa bo‘limi bo‘lib, u o‘zidan keyin
keladigan barcha bo‘limlarning xulosasini o‘zida jamlaydi. Ko‘pgina sarmoya ajratuvchi investorlar,
bankirlar (chunki ularning aksariyati, eng avvalo tadbirkorlardir) bir yoki
ikki varaqli
biznes-rejaning ushbu
qisqa mazmunli bo‘limini o‘qishni yaxshi ko‘radilar. Chunki ular bu orqali loyihaning eng kerakli
xususiyatlarini va afzal tomonlarini payqay oladilar. Shuning uchun bu bo‘limni tayyorlash juda mushkul
ish va u biznes-rejani tayyorlovchi xodimlardan katta mahorat hamda bilimlarni talab qiladi.
Bu ishni faqatgina biznes-rejaning barcha bo‘limlari ishlab chiqilgandan so‘nggina yuqori saviyada
bajarish mumkin. Shuni yodda tutish lozimki, rezyume (xulosa) - bu birinchi material bo‘lib, sarmoya
ajratuvchi investor, bankir, uning mazmunidan loyiha haqida hukm chiqaradi.
Rezyumeda (xulosada) juda qisqa tarzda quyidagilar yoritiladi:
-
loyihaning mazmuni: uning maqsadi va imkoniyat darajasidagi samaradorligi;
-
ma'lum bir aniq bozor sharoitida loyihani amalga oshirish mumkinligi;
Do'stlaringiz bilan baham: 
