A. N. Samadov, O. S. Jumanov

Bichish  jarayonining  asosiy  operatsiyalari.  Bichishning  asosiy 
operatsiyalariga  gazlamalarni  taxlash,  ularni  kesish,  bichimlar  sifatini 
tekshirish  va  bichilgan  qismlarini  to„plash  kiradi.  Taxlangan  (to„shalgan) 
gazlamalar  harakatlanuvchi  va  statsionar  mashinalarda  kcsiladi.  Stabil 
tuzilishdagi buyumlarning qismlari presslarda kesiladi. So„ngra bu qismlar 
sifati bo„yicha tekshiriladi hamda to„planadi. 
Kiyimlarni  tayyorlash.  Kiyimlarni  tayyorlash  jarayoni  bichilgan 
qismlarga  oldindan  ishlov  berish,  ulardan  buyumlar  yig„ish,  hajmli  shakl 
va  tovarli  ko„rinish  hosil  qilishdan  iborat.  Bu  jarayonda  kiyimlarning 
tashqi  ko„rinishi,  qaddi-qomatga  o„tirishi  hamda  uzoqqa  chidamliligini 
belgilovchi muhim xususiyatlar shakllanadi. 
Kiyimlarni tayyorlash (tikish) jarayoni qismlarni birlashtirish, namli-
issiq,  ishlov  berish  va  yakunlovchi  pardozlash  operatsiyalaridan  iborat. 
Kiyimlarning  qismlarini  birlashtirish  ipli,  yelimlash  va  payvandlash 
usullarida amalga oshiriladi. Buyumlar qismlarining biriktirilgan joyi chok 
deb ataladi. 

---

254 
 
Kiyim  detallarini  ipli  biriktirish  choklar,  baxyalar  va  qaviq 
(stejok)lar  vordamida  amalga  oshiriladi.  Qaviq-  ignaning  ikki  marta 
sanchib teshilgan teshigining orasidagi iplarning materialdagi to„qilishidir. 
Baxya - takror qaytariladigan qaviqlar qatori. Ipli qaviqlar, baxyalar 
va choklar tikish mashinalari qo„lda bajarilishi mumkin. Qo„lda balarligan 
baxyalar.  qaviqlar  va  choklar  detallarni  vaqtincha  biriktirish,  issiq  ishlov 
berish oldidan buyum chekkalarini to„g„rilash uchun ishlatiladj. 
Baxyalar chiziqli, shaklli va ko„klab tagidan yoki ichidan tikiladigan 
(obmyotochno-podshivochniy)  bo„lishi  mumkin.  Chiziqli  baxyalar 
detallarni tikish va buyumlarni pardozlash uchun ishlatiladi.  
Birlashliruvchi choklar baxyali, shu asosda yopishtirilgan, ustma-ust 
baxyali, ikki qavat va uchma-uch bo„ladi. Chetki choklar odaida buyum va 
qismlarning  chekkasidan  o„tkaziladi.  Pardozlovchi  choklar  har  xil 
buklamlar,  burmalar  va  boshqa  shunga  o„xshash  ishlarni  balarishda 
qo„ltaniladi. Bularga hoshiyali, bo„rtma naqshli choklar kiradi. 
Kiyim  qismlarini  yelimli  birlashlirish  uncha  sezilmaydigan  yon 
tomonlari  ichki  astarlarini,  qism  chekkalarini,  etaklari  va  boshqalarni 
birlashtirishda  qo„llaniladi.  Kiyimlarni  tayyorlashda  yelimlar  plyonka, 
poroshok,  ip  yoki  dona-dona  ko„rinishda  ishlatiladi.  Ular  ichki  astarbop 
gazlamalar (byaz, mitkal, bortovka va boshq.)ga surtiladi. Qismlar ma‟lum 
bir tartibda presslarda yoki dazmollar yordamida yelimlanadi. Qismlarning 
yelimli  birlashmalari  yuqori  darajada  shaklni  saqlashlik  xususiyatini 
beradi. 
Kiyim  qismlarini  payvandlash  materiallari  plyonkali  va  u  bilan 
qoplangan  hamda  sintetik  termoplastik  tolali  gazlamalardan  bo„lgan 
buyumlar  olishda  qo„llaniladi.  Uch  usulda  payvandlash  mumkin: 
termokontaktli,  yuqori  chastotali  tok  va  ultratovush  bilan.  Payvandlash 
choklarining  tashqi  ko„rinishi  chiroyli,  qalinligi  uncha  katta  bo„lmagan 
hamda germetik bo„ladi.