A. N. Samadov, O. S. Jumanov

Kiyimlarni  ommaviy  ishlab  chiqarish.  Kiyimlar  ommaviy, 
turkumli  yoki  individual  holda  tikilishi  mumkin.  Ommaviy  ishlab 
chiqarishda  bir  turdagi  buyumlar  ko„p  miqdorda,  turkumli  ishlab 
chiqarishda  uncha  katta  bo„lmagan  partiyalar  va  yakka  tartibda  kiyimlar 
atelyelarida  tikiladi.  Kiyim  ishlab  chiqarish  standartlar  va  texnik 
shartlarning talablari, namuna (etalon) va o„rnatilgan tartibda tasdiqlangan 
model  bo„yicha  texnik  yozuvlar  asosida  amalga  oshiriladi.  Kiyim 
tayyorlash jarayoni materiallarni bichish hamda tikish operatsiyalarini o„z 
ichiga oladi. 
Materiallarni  bichish.  Bu  operatsiyaning  maqsadi  bichimlarni 
tayyorlash,  ya‟ni  buyumning  tuzilishi  bo„yicha  gazlamalarni  alohida 
bo„laklarga  (detallarga)  kesishdan  iborat.  Buyumning  shakli  va  o„lchami 
bo„yicha  qomatga  mos  kelishi  bichimning  aniqligiga  bog„liq  bo„ladi. 
Bichish tayyorlov va asosiy operatsiyalarga bo„linadi. 
Kiyim  modelini  tanlash  -  barcha  materiallarni  texnik  yozuvlar  va 
savdo  tashkilotlarining  buyurtmalari  asosida  hamda  artikuli,  rangi, 
gazlamaning  gullari  bo„yicha  har  bir  modelga  (usti,  astari,  issiq 

---

253 
 
saqlovchanligi, pardozi, furnituralari va boshqalar uchun) ajratib olishdir. 
To‗shash  uchun  materiallarni  navlarga  ajratishda  rangi,  guli,  eni, 
tola  tarkibi  va  fizik-mexanik  xususiyatlari  bir  xil  bo„lgan  gazlamalar 
birlashtiriladi. 
Gazlama bo‗lagini hisoblashda uzunligidan qoldiq qolmasligi uchun 
oldindan o„lchanadi. Buning uchun har bir bo„lak gazlama alohida-alohida 
hisoblanadi. Taxlashga ketadigan gazlama bo„laklarini hisoblashda har xil 
turdagi,  o„lchamdagi,  uzunlik  va  to„lalikdagi  buyumlarga  sarf  bo„ladigan 
gazlamalar me‟yorini bilish kerak. 
Bo‗rlash  (obmelovka)da  to„shab  taxlangan  gazlamalar  ustidagi 
andozalarning  chekkasi  chizib  chiqiladi.  Gazlamalarning  sarfi  ko„p 
bo„lmasligi  uchun  andozalar  zich  qo„yiladi.  Bo„rlash  modeli  tez-tez 
o„zgarib  turadigan  buyumlar  tayyorlashda  qo„llaniladi.  Fasonlari  uzoq 
muddat  o„zgarmaydigan  buyumlar  tayyorlashda  (maktab  formasi,  ichki 
kiyimlar va boshq.) gazlamalarni bichishda trafaretlardan foydalaniladi. 
Trafaret  -  andozalarining  chekkasi  teshilgan  kleyonka  yoki  zich-
qalin qog„ozdir.