Baktria press Тошкент 2013 Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури

182. Бир ой олдин ишга кечикканлигим учун менга хайфсан эълон қилишди, ўтган 
ойда эса корхонамизда мендан ташқари барча ходимларга чорак натижаси 
бўйича мукофот берилди. Менга хайфсан эълон қилинганлиги учун мукофот 
пули берилмаганлиги тўғрими?
Меҳнат кодексининг 180-моддасига кўра, интизомий жазо амал қилиб турган 
муддат мобайнида ходимга нисбатан рағбатлантириш чоралари қўлланил-
майди. Бунда иш ҳақи, мукофотлар, қўшимча тўловлар, устамалар ва меҳнат 
ҳақи тизимида назарда тутилган бошқа тўловлар рағбатлантириш турларига 
кирмаслигига эътибор бериш керак. Агар мехнат хаки тизимида кўзда тутилган 

---

83
9-БОБ
маблағлардан ташқари манбалардан рағбантлантириш берилган бўлса унда 
иш берувчи тўғри харакат қилган бўлади.
183. Кеча ишга кеч қолганим учун бўлим бошлиғи менга хайфсан эълон қилиш 
билан қўрқитди. Агар мени корхона директори ишга қабул қилган бўлса, бўлим 
бошлиғининг менга хайфсан эълон қилиш ҳуқуқи борми?
Йўқ, унинг бундай ҳуқуқи йўқ. Меҳнат кодексининг 182-моддасига кўра, 
интизомий жазолар ишга қабул қилиш ҳуқуқи берилган шахслар (органлар) 
томонидан қўлланилади.
184. Автомобилнинг бузилиб қолиши натижасида мен 45 дақиқага ишга кеч 
қолдим. Ишга келганимда, кадрлар бўлимини бошқарувчи менга хайфсан 
эълон қилганлиги тўғрисидаги буйруқ билан таништирди. Иш берувчи мени 
тушунтиришларимни эшитмасдан олдин хайфсан эълон қилиши мумкинми?
Йўқ, иш берувчи бу ҳолатда ноҳақ ва қонунни бузган. Меҳнат кодексининг 182-мод-
даси 2-чи қисмига кўра, интизомий жазо қўлланилишидан аввал ходимдан ёзма равишда 
тушунтириш хати талаб қилиниши лозим. Сиз иш берувчининг ушбу қарори устидан 
судга ёки меҳнат низолари бўйича комиссияга шикоят қилиш ҳуқуқига эгасиз.
Тушунтириш хати ёзишдан бош тортиш жазодан озод этмайди, колаверса 
сабабсиз иш жойида бўлмаса ички мехнат тартиб коидаларида мехнат интизомини 
бузиш турларида бундай тартиб бузарлик интизомий жазога тортишга сабаб бўлиши 
кўрсатилган бўлса, унда интизомий жазога тортилишингиз мумкин.
185. Корхонамизнинг жамоа шартномаси ва ички меҳнат тартибида ходимлар 
меҳнат интизомини бузганлик учун уларга хайфсан, жарима ва меҳнат шарт
-
номасини бекор қилиш интизомий жазо чоралари қўлланилишини мумкинлиги 
кўрсатилган. Яқинда мен муҳим буюртмани ўз вақтида топшира олмадим. 
Айтингчи, бунинг учун менга нисбатан юқорида кўрсатилган интизомий 
жазоларни бир вақтда қўллаш мумкинми?
Йўқ, мумкин эмас. Меҳнат кодексининг 182-моддасига кўра, интизомий 
жазони қўлланишда содир этилган ножўя хатти-ҳаракатнинг қай даражада 
оғир эканлиги, шу хатти-ҳаракат содир этилган вазият, ходимнинг олдинги 
иши ва хулқ-атвори ҳисобга олинади. Ҳар бир ножўя хатти-ҳаракат учун фақат 
битта интизомий жазо қўлланиши мумкин.
186. Саккиз йилдан буён бир корхонада ишлайман. Яқинда ўтказилган текшириш 
натижасида менга бир ярим йил олдин йўл қўйган хатойим учун хайфсан эълон 

---

84
9-БОБ
қилишди. Корхона раҳбариятининг ҳаракатлари тўғрими? Ахир меҳнат 
қонунчилигида ножўя хатти-ҳаракат содир қилинган кундан олти ой ўтгандан 
кейин интизомий жазо қўлланилмаслиги айтилган. Ушбу ҳолатда раҳбарият 
ҳаракати тўғрими?
Бу ҳолатда раҳбариятнинг ҳаракатлари тўғри. Меҳнат кодексининг 182-моддаси 
6-чи қисмига кўра, ножўя хатти-ҳаракат содир этилган кундан бошлаб, олти ой 
ўтганидан кейин жазони қўллаб бўлмаслиги назарда тутилган бўлсада, молия-хўжа-
лик фаолиятини тафтиш этиш ёки текшириш натижасида аниқланганда, бу муддат 
ножўя хатти-ҳаракат содир этилган кундан бошлаб, икки йилгача узайтирилади.