Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

Xulosa chiqarish deb bir va undan ortiq chin mulohazalardan ma’lum
qoidalar yordamida yangi bilimlarni keltirib chiqarishdan iborat bo‘lgan
tafakkur shakliga aytiladi.
Xulosa chiqarish jarayoni asoslar, xulosa va asoslardan xulosaga o‘tishdan
tashkil topadi. To‘g‘ri xulosa chiqarish uchun, avvalam bor, asoslar chin mulohazalar
bo‘lishi, o‘zaro mantiqan bog‘lanishi kerak.
Masalan, «Aristotel-mantiq fanining asoschisi» va «Platon yunon faylasufidir»
degan ikki chin mulohazadan xulosa chiqarib bo‘lmaydi. CHunki bu mulohazalar
o‘rtasida mantiqiy aloqadorlik yo‘q.
Xulosa asoslari va xulosa ham o‘zaro mantiqan bog‘langan bo‘lishi shart.
Bunday aloqadorlikning zarurligi xulosa chiqarish qoidalarida qayd qilingan bo‘ladi.
Bu qoidalar buzilsa, to‘g‘ri xulosa chiqmaydi. Masalan: «Talaba A – a’lochi» degan
mulohazadan «Talaba A – odobli», deb xulosa chiqarib bo‘lmaydi.
Xulosa chiqarish xulosaning chinlik darajasiga ko‘ra, aniqrog‘i, xulosa
chiqarish qoidalarining qat’iyligiga ko‘ra hamda xulosa asoslarining soniga va
fikrning harakat yo‘nalishiga ko‘ra bir qancha turlarga bo‘linadi.
Mazkur klassifikatsiyada xulosa chiqarishni fikrning harakat yo‘nalishi
bo‘yicha turlarga ajratish nisbatan mukammalroq bo‘lib, u xulosa chiqarishning
boshqa turlari haqida ham ma’lumot berish imkonini yaratadi. Xususan, deduktiv
xulosa chiqarish zaruriy xulosa chiqarish, induktiv xulosa chiqarish (to‘liq
induksiyani hisobga olmaganda) va analogiya ehtimoliy xulosa chiqarish, deb olib
qaralishi, bevosita xulosa chiqarish esa deduktiv xulosa chiqarishning bir turi sifatida
o‘rganilishi mumkin.
a) Deduktiv xulosa chiqarish
ning muhim xususiyati unda umumiy bilimdan
juz’iy bilimga o‘tishning mantiqan zaruriy xarakterga egaligidir. Uning turlaridan
biri 
bevosita xulosa chiqarishdir
.
ХУЛОСА
чинлик даражасига кўра
Зарурий хулоса чиқариш
Эҳтимо
л
ий хулоса 
чиқариш