Psixologiy asi

2
1
0
uz
“tli;
si
1 
II III IV V VI VII VIII IX X
B
suit bo'yicha 
sog‘lom 
odamlarda 10 ta so'zdan 
iborat qatorni 
yod
jshirish: Л - faqat 
o‘zbek tilidagi so'zlar; B - o‘zbekcha-ruscha
faqat rus tilidagi so'zlardan iborat qator. Abssissa o‘qi bo'yicha
ini ko'rsatuvchi raqamlar; ordinata bo'yicha yodga 
tushirilgan
zlar soni (Z.R. 
Ibodullayev 
tajribasi, 2001).
89

---

hujayralarida o ‘ta turg‘un joylashgan bo'ladi. Bu jarayon xotiraning ana 
shu ikki turi bilan cheklanmasa kerak, degan fikrlar mavjud. Chunonchi, 
o ‘ta qisqa m u dd atli yoki operativ x o tira ham farq qiladi. M atn 
bosuvchining xotirasi bunga misol bo‘la oladi, u xotirasida atigi bir necha 
so'zlarni klaviaturada bosilgungacha saqlab qoladi, xolos. Shuni aytib 
o 'tish lozimki, qisqa m ud datli xotiraning uzoq m uddatliga o ‘tish 
mexanizmi yetarli o'rganilmagan, lekin bu jarayonda takrorlash asosiy 
ahamiyatga egadir.
Shu o'rinda odam o'z ona tili va begona tilda aytiladigan so'zlarni 
qancha vaqtgacha eslab qolishi haqida so'z yuritsak. Ba’zi mutaxassislar 
o'z ona tilidagi so'zlar yaxshi eslab qolinishini ta ’kidlashadi. Bu, albatta, 
uzoq muddatli xotiraga taalluqli. Lekin qisqa muddatli xotirada-chi? Bu 
savolga javob topish uchun Moskva Davlat universiteti va boshqa b a’zi 
xorijiy institutlarda tadqiqotlar o'tkazilgan va turli xil natijalar olingan.
Z.R. Ibodullayev (2001) shu tajribani rus tilini yaxshi biladigan o'zbek 
talabalari orasida o'tkazdi.
U sogiom o'zbek talabalariga o'zbek va rus tilidagi 10 ta so'zni (5 ta 
o'zbek + 5 ta rus tilida) yodlatib, qayta esga tushirishni Ebbingauz usuli 
bilan tekshirib ko'rdi (bundan oldin faqat o'zbek, so'ng rus tilidagi so'zlar 
q ato ri yodlatib tekshirib k o 'rild i va deyarli bir xil n atija olindi). 
T ala b ala rd an qoidaga binoan m a ’no jih a td a n bir-biriga o 'x sh ash
bo'lmagan so'zlar (masalan,