Psixologiy asi

134-asm. Bosh miya chap yarim shari po'stloq markazlari zararlanganda kuzatiladigan
paraksisning buzilishlari: 1 - dinamik apraksiya; 2 - total apraksiya; 3 - ideator apraksiya;
4 - konstruktiv apraksiya; 5 - yuz apraksiyasi.
choyning qanday quyilishi yoki shakar qoshiq bilan qanday olinadi-yu, 
piyolaga solib qanday eritilishini zarur narsalarsiz ko‘rsatib bera olmaydi. 
Bunday paytlarda fazoviy harakatlar saqlangan bo‘ladi, lekin harakat 
jarayonining proprioretseptiv (kinestetik) mexanizmlari ishlam aydi. 
Shuning uchun kinestetik apraksiyani tekshirganda bemorning k o ‘zi 
yumilgan h o latd a bo'lishi kerak. C hap yarim shar zararlan g an d a 
kinestetik apraksiya ikki tomonlama, o'ng yarim shar zararlanganda bir 
tomonda, ya’ni faqat chap qo'lda kuzatiladi.
Fazoviy apraksiya yoki apraktoagnoxiya
harakatning fazoviy tasavvuri, 
ya’ni «yuqori-quyi», «chap-o‘ng» kabi tomonlami farqlashning buzilishi 
oqibatida rivojlanadi. Aksariyat hollarda fazoviy apraksiya k o'ruv 
agnoziyasisiz kuzatiladi. Agar optik-fazoviy agnoziya fazoviy apraksiya 
bilan birga uchrasa, unda to ‘la apraktoagnoziya nam oyon bo'ladi. 
Bemorda holat, kiyinish va yotadigan joyni taxlash apraksiyasi ham
68

---

kuzatiladi. Ularga ko'ruv nazorati yordam bermaydi. H arak atlam i 
bajarishda bemorning k o ‘zi ochiq yoki yumiq holatda bo'lishining 
ahamiyati yoq. Bemorlar oddiy figuralar - aylana, kvadrat, uchburchak 
kabilarni chiza olmaydi.
Apraktoagnoziya chap yarim shaming tepa-ensa bo'laklari, aniqrog‘i 
19 va 39-maydonlar yoki ikkala yarim shaming oksipitopariyetal sohalari 
zararlanganda kuzatiladi.
Kinetik apraksiyada
bemor chizish, yozish yoki barmog‘i bilan buyruq 
berish kabi oddiy h arak a tlam i bajara olmaydi. K inetik apraksiya 
premotor soha (
6
, 
8
-maydonlar) zararlanganda yuz beradi. Bu apraksiya 
uchun harakat perseveratsiyalari, ya’ni biror-bir harakatni bajarish uchun 
befoyda urinishlar xosdir.