Холдор Чиниқулов, Анвар Жўлиев

 
84-расм. Вулкан булути. 

---

198 
Диатмерлар сланец ва қум бўлакларидан таркиб топган брекчиялар 
билан тўлдирилган бўлади. Брекчияларда олмос мавжуд бўлади, 
улардан олмос саноат миқѐсида қазиб олинади. 
Кейинги вақтда (1975-1980) 
Марс билан Ойнинг юзасини 
текшириб, у ердаги кузати-
ладиган 
чуқурлар 
комета 
урилишдан ҳосил булган деб 
тахмин қилинмоқда. Ер юзида-
ги маар типидаги чуқурлар ҳам 
шундай 
урилишдан 
ҳосил 
бўлган 
деб 
ҳисобланмоқда. 
Аляскадаги 
1912 
йилда 
отилган Катмай вулкани ва 
бошқа вулканлар ҳам Бандай-
сан вулкани гуруҳига киради. 
Вулканларнинг географик тарқалиши.
Ҳозирги вақтда 
маълум бўлган ҳаракатдаги вулканлар 500 дан ортиқ. 1970 
йилларда океанларни текширишлар натижасида вулканларнинг 
қуруқлик
ва океан остида маълум бир йўналишда жойлаш-
ганлиги аниқланди. 
Вулканлар асосан икки қамбарда тарқалган бўлиб, бирин-
чиси Тинч океан 
«оловли»
ҳалқаси 
деб аталади. Бу ерда маълум 
бўлган барча ҳаракатдаги вулканларнинг 60% жойлашган. Тинч 
океаннинг ғарбида Камчатка яриморолидан бошланган бу вулкан 
ҳалқаси Курил ороллари орқали жанубий-ғарбга давом этади. 
Япония, Филиппин, Янги Гвинеядан ўтиб, Янги Зеландиягача 
чўзилиб боради. Тинч океаннинг шарқидан Америка материги-
нинг жанубидаги Оловли Ер оролидан шимол томонга - Анд, 
Кордильера тоғларининг ѐнидан ўтади ва шимолда Алеут 
ороллари ва Аляска орқали яна Камчатка яриморолига тута-
шади. Бу вулкан ҳалқасини 
«Тинч океан геосинклинал 
минтақаси» 
деб юритилади. 
Бундан ташқари Тинч океаннинг марказий қисмида ҳам бир 
қанча ҳаракатдаги вулканлар бор. Масалан, экватор яқинидаги Га-
лапагос оролида иккита ҳаракатдаги вулкан бор, ундан жа-
нубда Пасхи ва Хуан Фернандес, ғарбда Самоя, Тонга, Керма-
дек вулканли ороллари мавжуд.