Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

уйа отъръпты
.
Қаратқич келишигининг 
ын, ън
вариантлари қўлланилади: 
бъзын 
пɔлыз, гозин
(ад. орф. бизнинг полиз, кўзнинг) каби.
Бухоро ўғуз шеваларида ҳозирги замон феъл формаси –
вɔт, вɔп 
қўшимчалари орқали шаклланади. 
Ула гетивотыптыла, галвопман 
каби.
Келаси замон аниқ феъли ясовчи аффикс -
жақ, -жак
тарзида 
қўлланилади: 
бɔржақсан, гетажəксəн
каби 
Буйруқ-истак феълининг кўпликдаги I шахс шакли-
лъ-ль
аффикси 
билан шаклланади. 
борайлик ~ баралъ, айтайлик~айтайлъ каби. 
Шеваларда сифат даража шаклларининг ўзига хос жиҳатлари учрайди. 
Сифатнинг орттирма даражасида бир предметнинг белги хусусияти бошқа 
предметдаги белги-хусусиятдан орттирилиб кўрсатилади. Ўзбек адабий 
тилида ҳам ўзбек шеваларида ҳам белгининг ортиқ даражасини кўрсатувчи 
махсус қўшимчаси (орттирма даражасининг морфологик кўрсаткичи) йўқ. 
Ўғуз шеваларида сифатнинг орттирма даражаси
дъм
сўзини қўшиш билан 
ясалади: 
дъм ъ: ссъ, дъм йахшъ
каби.
Тўлиқсиз феъл эди–
ти//-ты
шаклида талаффуз қилинади. 
борғанты, 
гелганти
(борган эди, келган эди. ).
Ўғуз лаҳжаси лексикасидан намуналар: 
ажɔқ
-ўчоқ; 
тыкач
-чакич; 
ɔвуч
-ҳовуч; 
бɔғир
-жигар; 
ена
-она; 
дары
-тариқ, 
сужы
– ширин; 
еким
-быр 
еким ер-бир экишли ер; 
йа: ва// йавақ//йава//жаба
—паншаха
; хɔппɔзы 
урмоқ
-чўмилмоқ; 
cувлоды
-сув қўйди; 
сувлоқ
-молларнинг сув ичадиган 
жойи; 
дузлуқ
-туз идиши